Sık rastlanan gebelik şikayetlerini gebelik dönemlerine göre incelemek gerekir. Zira, her dönemde görülebilen şikayetler olduğu gibi bazı dönemlere özgü şikayetler de vardır. Yine, şikayetlerin şiddeti gebelik dönemine göre de değişebilir.
Gebeliklerin her 3 aylık dönemi olan ‘trimester’lere göre sık olan şikayetler şunlardır:
- Birinci Trimester:
- Aşırı yorgunluk,
- Uyku hissi
- Karında şişkinlik,
- Gerginlik
- Göğüslerde hassasiyet, dolgunluk
- Sık idrara çıkma
- Bulantı-kusma,
- Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik,
- Kasıklarda ağrı ve kramp,
- Aşerme,
- Baş ağrısı
- İkinci Trimester:
- Kramp
- Bel ağrısı
- Üçüncü Trimester:
- Mide yanması
- Varisler
- Hemoroid
- Ödem
- İdrar kaçırma
Erken gebelik bulguları nelerdir?
Adet gecikmesi olduktan sonra ilk hissedilen gebelik bulguları şunlardır ve hepsi normal kabul edilir:
- Aşırı yorgunluk,
- Uyku hissi
- Karında şişkinlik,
- Gerginlik
- Göğüslerde hassasiyet, dolgunluk
- Sık idrara çıkma
- Sıcak basması
Diğer erken gebelik bulgularından olan şu durumlarda şikayetlerin şiddeti belli derecenin altında ise hastalık bulgusu kabul edilmez:
- Bulantı-kusma,
- Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik,
- Kasıklarda ağrı ve kramp,
- Aşerme,
- Baş ağrısı
Gebelerde kasık ağrısı neden olur?
Gebeliğin erken döneminde hormonal değişiklere, ilerleyen gebelik haftalarında ise rahimin büyümesine bağlıdır. Kasık ağrısının sıklaşma, şiddetlenmesi, düzenli olması veya kanamanın eşlik etmesi durumunda düşük tehdidi veya dış gebelik şüphesi akla gelmeli ve ayırıcı tanı için ileri tetkikler yapılmalıdır.
Gebelikte aşırı yorgunluk ve uyku hissi bir hastalık bulgusu mudur?
Erken gebelik döneminde en sık rastlanan şikayet, aşırı yorgunluk ve uyku hissidir. Gebeliğin bir çok değişikliği sonucu oluşur. Tansiyon düşmesi, kan şekeri düşmesi, progesteron hormonal etkileri, metabolik değişiklikler ve gebeliğin fizyolojik kansızlığı bu nedenler arasındadır. Doktorunuzla görüşerek ek tetkik, vitamin desteği veya demir takviyesi gerekip gerekmediğini tartışmalısınız. İşyerinde veya evde yardım tekliflerini reddetmeyin. Düzenli ve sağlıklı beslenin, sıkça dinlenin ve uykusuz kalmayın. Yorgunluk hissinin size veya bebeğe bir zararı yoktur, ancak henüz gebe olduğunuzu söylemediğiniz ortamlarda hayatınızı zorlaştırabilir.
Gebelikte bulantı ve kusma neden olur? Bebeğime bir zararı var mıdır?
En sık rastlanan şikayetlerdendir. Bazen sadece bulantı, bazen buna eşlik eden kusma şeklindedir. İlk 12 haftada gebelerin yaklaşık yarısında kusma, %80’den fazlasında da bulantı görülür. Günün her saatinde olabilir. Bazen gün boyu devam eder. İlk trimesterde kilo almanız bebeğin gelişimi için gerekli değildir. Bu yüzden, bebeğinize zararı yoktur. Sıklıkla ilk 12 haftadaki hormonal değişiklere bağlıdır. 16-20. hafta arasında geçer. 0n gebeden birinde 20.haftadan sonra da devam edebilir. Çok şiddetli formu (hiperemezis gravidarum) tedavi, hatta hastaneye yatış gerektirebilir.
Gebelik bulantı-kusma şiddeti herkesde aynı mıdır?
Hayır. Birçok faktör gebelikte bulantı-kusma şikayetleri açısından riskinizi arttırabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Önceki gebelikte bulantı-kusma öyküsü
- Ailede gebelikte bulantı-kusma öyküsü olması
- Araç tutma öyküsü
- Östrojen içeren hap kullanırken bulantı öyküsü
- Obez olmak (VKI ≥ 30)
- Stres
- Çoğul gebelik
- İlk gebelik
Hiperemezis nasıl tedavi edilir?
İlk olarak öğün miktarını arttırıp daha az, ama daha sık yemek yiyin. Tercihan, kuru, katı ve karbonhidrattan zengin (ekmek, kraker, yağsız pilav ve makarna, haşlanmış patates) gıdalar tüketin. Yağlı yiyeceklerden uzak durun. Sıcak yemekler daha çok koktuğu için soğuk gıdaları tercih etmek mantıklıdır, çünkü koku da bulantıyı uyarır. Aç karnına çiğ yemek, örneğin salata, meyve gibi şeyler yemeğin. Suyu tok karnına ve azar azar için. Şekerli içecekler de bulantıyı uyardığı için önerilmez. Dinlenmeyi ihmal etmeyin çünkü yorgunluk bulantıyı şiddetlendirir. Mutlaka bir uğraş bulun. Sadece mide bulantısı-kusmaya konsantre olmanızın size bir faydası olmayacaktır. Yardım alabilirseniz yemekleri bu sürede başkası yapsın ki siz kokudan uzak durabilesiniz. Karını sıkan kıyafetler de giymeyin. Bol ve rahat şeyler giymeye dikkat edin. Bu işe yaramazsa, B6 vitamini 25 mg günde 3 defa önerilir. Ağızdan hiç gıda tüketilemez duruma gelirseniz hastaneye yatıp damar yolundan tedavi olmanız gerekir.
Hiperemezisi olan gebe hangi durumlarda acil olarak doktora başvurmalıdır?
Mutlak doktorunuza başvurmanız gereken durumlar şunlardır:
- İdrarınız çok koyu renk ise veya 8 saatten fazladır idrara çıkmadıysanız
- 24 saat boyunca ne yerseniz veya içerseniz kusuyorsanız
- Ayakta dururken şiddetli halsizlik, baş dönmesi veya göz kararması hissediyorsanız
- Karın ağrınız varsa
- ≥ 38 o C ateş olursa
- Kanlı kusma gelişirse
Gebelikte neden sıcaklık basma hissi olur?
Gebelikte vücud ısısı normale göre bir derece artar. Hem hormonların hem de hızlanan metabolizma sonucu cilde olan kan akımının artışının burada rolü vardır. Bu yüzden terleme ile daha fazla su kaybedersiniz. Rahatlamak için daha doğal dokulu malzemelerden yapılmış rahat kıyafetler giyin. Bunlar hem daha fazla ter emer hem de cildin nefes almasına izin verir. Oda ısısını düşürün. Sık duş alın.
Gebelikte sık idrara çıkmak bir hastalık bulgusu mudur?
Hayır. Erken gebelik bulgularından biri de sık idrara çıkmadır. Tüm gebelik boyunca da devam edebilir. Büyüyen rahimin mesaneye basısına bağlıdır. Gebelik sonlarına doğru da bebeğin önde gelen kısmının ki sıklıkla baştır basısı etkendir.
Ne yapabilirsiniz? Gece uyanmanıza neden oluyorsa geç saatlerde bir şey içmemeye çalışın. Bazen gebeler tuvalette mesanelerini tam boşaltamaz. Özellikle son dönemde tuvalette oturduğunuzda, öne-arkaya doğru hareket ederek mesaneyi tam boşaltabilirsiniz.
Ne zaman yardım almalısınız? İdrar yaparken yanma, kanlı idrar, idrar yaptıktan hemen sonra hala idrar yapma hissi varsa enfeksiyon olabilir. Bol su içerek idrarın yoğunluğunu azaltın ve doktorunuza haber verin.
Gebelikte neden kabızlık olur?
Gebeliğe bağlı hormonal değişiklikler erken dönem de kabızlık da yapabilir. Önleyici olarak, tam buğday, meyve, sebze, kuru fasülye, mercimek gibi bol lifli yiyecekler tüketin. Düzenli egzersiz ile dolaşımını arttırın. Bol su için. Demir ilaçları da kabızlık nedeni olabilir. Ancak gebelikte demir takviyesi olmazsa olmazdır. Piyasada birçok alternatif olduğundan başka bir demir ilacına geçerek deneyebilirsiniz.
Gebelikte bel ağrısı neden olur?
Gebede bel ağrısı şu nedenlere bağlıdır:
- Rahim büyüdükçe, vücud ağırlık merkezini dengede tutmak için, bel kavsinin artması.
- Leğen kemiklerini birarada tutan bağlarda gevşeme
- Omurga etrafı kasların spazmı
Gebelikte bel ağrısına karşı önlemler var mıdır?
Önlem olarak her gün hatırlamanız gerekenler konular şunlardır:
- Ağır eşya kaldırmayın.
- Yerden bir şey alırken dizlerinizi kırarak alın, sırtınız dik olmalı.
- Dönme hareketini omurganızdan değil, bacaklarınızla yapın.
- Topuksuz ayakkabı giyin.
- Otururken ayaklarınızı yüksekte, sırtınız düz olmalı ve arkadan desteklenmeli.
- Eşya taşımanız gerekirse ikiye bölüp iki taraflı taşıyın .
- Yeteri kadar dinlendiğinize emin olun.
- Yatak döşeğiniz sert olmalı.
- Karın kaslarınız güçlendiren egzersizler yapın.
Karın kaslarınız güçlendiren egzersizler sırt ağrısına da iyi gelecektir. El ve dizlerinizin üstünde kutu pozisyonu alın. Dizler kalçanın, eller omuzun altında, el parmakları öne uzanıyor olmalı, sırtınız düz olarak yere paralel olmalı. Karın kaslarını içe çekin ve sırtınız tavana doğru yükseltin, gövdeniz kamburlaşırken başınızı öne doğru gevşek bırakın. 3-5 saniye böyle kalıp ilk pozisyona dönün. Sırtınız hiç boşta kalmamalı, hep düz pozisyona geri dönmeli. Bu hareketi 10 defa tekrarlayın ritmik olarak Sırtınızı yapabildiğiniz kadar yukarı kaldırın her seferinde. En çok önerilen suda egzersiz ve sırtüstü yüzmedir. Masajın da faydası vardır.
Gebelikte bacak krampları neden olur? Tedavisi var mıdır?
Ani, keskin ağrılı kasılma şeklindedir. Sıklıkla dizaltı kasları veya ayaklarda görülür. En sık geceleri olur, hatta uykudan uyandırır. Nedeni net değildir. Krampları önlemek için düzenli, hafif, özellikle ayak bileği ve bacak egzersizleri önerilir. Böylece, dolaşımınız iyileşecek ve kramplar önlenebilecektir. Şu egzersizi uygulayabilirsiniz: Ayaklarınızı 30 defa uzatıp gerin, ayağınızı saat yönünde ve aksi yönde 8 defa çevirin.
Gebelikte mide yanması neden olur?
Üçüncü trimesterde mide yanmasına yol açan nedenler şunlardır:
- Yavaş mide boşalması
- Hormonal etki (progesteron, motilin)
- Rahimin mekanik basısı
- Azalmış yemek borusu alt ucu kas tonusu
Gebeliğin her döneminde gelişebilir. Sıklıkla 27. haftadan sonra gelişir. Daha önce mide sorunu olanlarda daha erken gelişebilir. Önceki gebeliğinde bu şikayeti olanlarda tekrarlama riski artar. Yanma hissi, göğüs kafesine de yansır. Mide yanması ayrıca, karında şişkinlik, hazımsızlık, bulantı ve kusma hissi de uyandırır.
Gebelikte mide yanmasına karşı önlemler var mıdır?
Yeme alışkanlıkları ve yaşam tarzı değişiklikleri ile önlem alabilirsiniz:
- Sağlıklı beslenin.
- Öğünleri daha sık, ama az miktarda tutun.
- Dik pozisyonda yemek yiyin.
- Gece yatmadan en geç 3 saat önce yemek yemiş olun.
- Yağlı yiyeceklerden uzak durun.
- Sigara ve alkolden uzak durun.
Gebelikte güvenle kullanabileceğiniz ilaç şeçenekleri (antiasidler, proton pompa inhibitörleri: ranitidin, omeprazol) de vardır.
Gebelikte varis neden görülür? Önlenebilir mi?
Toplardamarlardaki genişlemelere ‘varis’ denir. En sık bacaklarda görülür. Dış genital bölgede de olabilir. Sıklıkla doğum sonrası gerilerler.
Gebelikte varis gelişmesini önlemek için yapılabilecekler şunlardır:
- Uzun süre ayakta kalmayın.
- Bacak bacak üstüne atarak oturmayın.
- Çok kilo almayın.
- Bacakları yukarı kaldırarak oturun.
- Varis çorabı giyin.
- Yatarken bacaklar yukarda olsun.
- Yürüyüş, yüzme ve ayak hareketleri ile dolaşımı hareketlendirmeye çalışın.
Hemoroid nedir? Ne gibi şikayetlere yol açar? Nasıl önlenir?
Kalınbarsağın son kısmı ve makat etrafında genişleyen toplardamarlara ‘hemoroid (basur)’ denir. Gebelerde hormon etkisiyle damarlar daha gevşek olma eğiliminde olduğundan daha sıktır. Ele gelen kitle, kaşıntı, ağrı, hassasiyet, kanama, dışkılamada ağrı ve rahatsızlık, kanlı gaita ve sonrasında akıntı şikayetlerine neden olurlar. Sıklıkla doğum sonrası geriler.
Kabızlık, hemoroide neden olabilir. Bazı yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri ile hemoroidleri geriletir ve önlersiniz. Bol lifli yiyecekler olan tam buğday, meyve ve sebze tüketin. Bol su için. Böylece kabızlığı önlersiniz. Uzun süre ayakta kalmayın. Dolaşımı hareketlendirmek için düzenli egzersiz yapın. Ağrı varsa buza sarılı bez uygulayabilirsiniz. Ele geliyorlarsa kayganlaştırıcı jel ile nazikçe geri itebilirsiniz. Çok fazla ıkınmamaya çalışın. Makat temizliğini ıslak mendil ile yapın. Makatı sürtme hareketi ile değil, nazik dokunuşlar ile temizleyin. Makat etrafına, ağrı ve yangıyı alacak kremler sürülebilir.
Gebelikte ödem neden olur? Önlemek için nelere dikkat etmek gerekir? Ne zaman doktora başvurmalı?
Gebelikte vücud hormonların etkisiyle daha çok su tuttuğu için ayak bileği, ayaklar ve el parmaklarında sıklıkla şişme olur. Gün sonuna doğru vücudun alt kısımlarında ekstra su birikimi olur, özellikle hava sıcaksa veya çok uzun süre ayakta kalırsanız. Gün içinde yavaşça gelişen bu şişkinliklerin bir zararı yoktur. Sadece rahatsızlık uyandırır.
Önlem olarak ya da olan ödemi rahatlatmak için uzun süre ayakta kalmaktan kaçının. Rahat ayakkabılar giyin. Mümkün olduğunca ayaklarınızı uzatın. Günde bir saat kalp seviyesinden üstte olarak ayaklarınızı yükseltin. Ayak egzersizleri ayaktayken de otururken de yapabilirsiniz.
Ellerde, yüzde veya ayaklarda ani şişme olursa doktorunuza başvurun. Gebelikte hipertansiyon hastalığının bulgusu olabilir.
Gebelerde neden idrar kaçırması olur? Önlenebilir mi?
Hem gebelik hem de lohusalıkta sık rastlanan bir şikayettir. Gebeler özellikle karın içi basınç artışına neden olan gülme, öksürme, hapşırma, merdiven çıkma, otururken aniden ayağa kalkma gibi eylemler sırasında idrar kaçırır. Bu durum geçici olabilir çünkü mesane etrafını döşeyen kaslar doğuma hazırlandığından hafif gevşeyebilir. Bu bölgedeki kas gücünü arttıran egzersizler önerilir.