Yazıyı okumak için lütfen tıklayın.
Tanım
Birçok kadın hafif derecede PMS bulgularından birini yaşar. PMDD ise sık rastlanan bir durum değildir.
Neden
PMS ve PMDD’nin neden olduğu tam bilinmemektedir.
Adet dönemi boyunca değişen üreme hormon değerlerine duyarlılık ve başta serotonin ve gamma-aminobutirik asid (GABA) olmak üzere nörotransmitterler sorumlu tutulur.
Şikayetler ve sıklık
Şikayetlerin derecesi aydan aya ve kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
PMS şikayet derecesi:
- Hafif: Günlük yaşantıyı etkilemeyen en az bir PMS bulgusu
- Orta: Kısmen yaşam kalitesini etkileyen bulgular
Fiziksel şikayetler
Bu şikayetlerin şiddeti artarsa kişinin yaşam kalitesi bozulur.
Psikolojik şikayetleri ve davranış bozukluğu
Evde, işte, sosyal ortamlarda hem verim düşer hem de insan ilişkileri olumsuz etkilenir.
Risk faktörleri
PMS şikayetleri 30’lu yaşların sonu veya 40’lı yaşlarda ve menapoza geçiş sürecinde şiddetlenebilir. Öyküde bazı ailesel veya kişisel durumların varlığı PMS ve PMDD görülme sıklığını arttırır.
Öykü
PMS ve PMDD tanısı için özgün bir test yoktur. Tanı, öykü ile konur. Doktorunuzun sorularına doğru cevap vermek için sizden 2-3 ay boyunca bir şikayet günlüğü tutmanız istenebilir.
Tanı kriterleri
PMS ve PMDD tanısı için şikayetlerin belli bir düzen göstermesi gerekir.
Ayırıcı tanı
Bazı PMS ve PMDD bulguları başka hastalık bulgularını taklit edebilir veya onlarla örtüşebilir. En sık örtüşen durumlar depresyon ve anksiyetedir. Yaklaşık PMS hastalarının yarısında ya depresyon ya da anksiyete gözlenir.
Şiddeti artan durumlar
Varolan bazı hastalıklar PMS olan kişilerde adet öncesi dönemde şiddetlenebilir.
Tedavi
PMS ve PMDD önlenemez; ancak, tedaviler ile şikayet şiddeti ve süresi azaltılabilir. Hafif –orta derere şikayetler, yaşam tarzı değişiklikleri; yaşam kalitesini bozan şikayetler ise tıbbi tedavi gerektirir.
Yaşam tarzı değişiklikleri
- Düzenli egzersiz: Birçok kadında düzenli aerobik egzersiz özellikle yorgunluk ve depresyon şikayetlerini hafifletir. Tempolu yürüyüş, koşu, bisiklete binmek ve yüzme kalp tepe atımını ve akciğer fonksiyonlarını arttıran aerobik egzersizlerdir.
- Gevşeme metodları: Bir rahatlama yolu bulmak ve stresi azaltmak PMS bulgularını da azaltır.
- Yeterli uyku: Özellikle, duygulanım gelgitleri ve yorgunluğa iyi gelir.
- Sağlıklı beslenme
- Gıda takviyeleri
Sağlıklı beslenme
Kompleks karbonhidratlara örnek gıdalar tam tahıl, kahverengi pirinç, mercimek ve fasulyedir. Duygulanım bozukluğu ve iştah artışına iyi gelir.
Hafif ana öğünler ve ara öğünler ile kan şeker düzeyinde oynamalar olmaz ve bu da şikayetlerin azalmasını sağlar
Gıda takviyesi
- Ca+2: Yoğurt ve yeşil yapraklı sebzeler, kalsiyumdan zengindir.
- Mg+2: Ispanak gibi yeşil yapraklı bitkiler, fındık ve tam tahılda bulunur.
- B6 vitamini: En çok patates, balık, kümes hayvan ürünleri ve tahıllarda bulunur.
Psikolojik destek ve terapi:
Yaşam kalitenizi arttırmak ve stresi azaltmak için yeni metodların öğretildiği ‘Kognitif davranış terapisi’ ile bazı şikayetlerinizle daha iyi başetmeyi başarabilirsiniz.
Medikal Tedavi
- Hormon dışı tedavi:
- Ağrı kesiciler: Kramp, baş ağrısı, sırt ağrısı, memede hassasiyet gibi fiziksel şikayetleri hafifletir.
- Antidepresanlar: Her gün düzenli veya kanama öncesi 2 hafta boyunca alınabilir. Ancak doktor kontrolünde kullanılmalılar.
- Diüretikler: Aşırı ödem şikayeti olanlarda kullanılabilir.
- Hormonal tedavi:
- Hormonal doğum kontrol yöntemleri–– Bazı kadınlarda bu grupların bir kısmı iyi gelmektedir. Doktorunuz sizin için uygun olanı belirleyecektir.