Polip nedir?
Vücud boşluklarını döşeyen sümüksü dokudan (mukoza) kaynaklanan anormal hücresel büyümelere ‘polip’ denir. İnsan vücudunda ses telleri, safra kesesi, kalın barsaklar gibi birçok bölgede polipler gelişebilmektedir. Polipler genellikle iyi huylu (benign) oluşumlardır.
Kadın üreme sisteminde 2 yerden polip gelişir: Rahim ağzı (serviks) ve rahim içi doku (endometriyum). Rahim ağzı ve rahim içerisindeki polipler hem üreme çağında hem de menopoz sonrası olmak üzere her yaş grubunda görülebilir. İlaçla tedavileri yoktur. Özellikle menopoz sonrası gelişen polipler vakit geçirilmeden çıkartılmadır.
Rahim ağzı polipleri (servikal polip) nedir?
Rahim ağzı polipleri narin, sıklıkla saplı yapılardır. Direk rahim ağzından kaynaklı ise ‘ektoservikal’, rahim ağzı kanalından köken alıyorsa ‘endoservikal’ polip olarak adlandırılırlar. Ektoservikal polipler rahim ağzı yüzeyindeki hücrelerden kaynaklanır. Endoservikal polipler ise rahim ağzı kanalında bulunan bezlerden gelişir.
Adet görmeye başlamadan gelişmeleri söz konusu değildir. En sık 40 – 50 yaşlarında ve doğum yapmış kadınlarda görülürler. Gebelik döneminde de sık rastlanırlar.
Genel olarak en sık rastlanan tip endoservikal poliplerdir. Postmenopozal kadınlarda ektoservikal, premenopoz da ise ektoservikal polipler daha sıktır. Bir kişide polip varsa, başka poliplerin olma riski de artar.
Rahim ağzı polipleri sıklıkla iyi huyludur. Ancak nadiren anormal hücresel değişiklikler ve kanser öncesi değişiklikler de görülebilir.
Rahim ağzı poliplerine bağlı şikayetler nelerdir?
Rahim ağzı polipleri hiçbir şikayete neden olmayabilir. Şikayet olarak görülenler şunlardır:
- Kötü kokulu akıntı
- Ara kanama
- Aşırı adet kanaması
- İlişki sonrası kanama
- Menopozda kanama
Rahim ağzı polipleri neden oluşur?
Rahim ağzı poliplerinin neden geliştiği tam olarak anlaşılamamıştır. Oluşum nedenleri ile ilişkilendirilen durumlar şunlardır:
- Artmış östrojen düzeyleri
- Rahim ağzı, vajen veya rahimin kronik enflamasyonu
- Kan damarlarında tıkanıklık
Rahim ağzı polip tanısı nasıl konur?
Rahim ağzı polipleri rutin jinekolojik muayene sırasında, kanama şikayeti ile gelen hastada değerlendirme sırasında veya Pap smear test yapılırken saptanır. Yüzeyi düzenli, parmağımsı çıkıntı şeklinde, sıklıkla saplı, kırmızı veya vişne renginde dokulardır.
Rahim ağzı polipleri nasıl tedavi edilir?
Rahim ağzı poliplerinin görüldüğü zaman çıkartılmaları önerilir. Bazen polipler kendiliğinden saplarından kopar. Bu durum adet kanaması sırasında veya ilişki sırasında olabilir.
Polipler saplı olduklarından çıkartılmaları kolaydır. Sıklıkla lokal anestezi bile gerekmez. Polip bir aletle tutularak sapı etrafında döndürülür ve sonunda kopar. Bazen geniş saplı ise köküne ip bağlayıp yakarak çıkartmak gerekebilir. Endoservikal polipler için kanalın içine girecek özel aletler kullanılır. Alınan polipler mutlaka patolojik incelemeye gönderilmelidir.
İşlem sırasında hafif ve kısa süreli bir ağrı, sonrasında birkaç saat için kramp şeklinde hafif ağrı olabilir. Birkaç gün vajinal lekelenme olabilir. Yara iyileşmesi sırasında enfeksiyon riskini azaltmak için birkaç gün ilişkiye girilmesi önerilmez.
Rahim içi polipler nedir?
Rahim içini döşeyen ‘endometriyum’ denilen dokudan kaynaklanan poliplere ‘endometriyal polip’ denir. Polipler ya bir sapla ya da geniş bir tabanla kaynaklandıkları endometriyumdan rahim içi boşluğuna doğru uzanır. Bazen sapları o kadar uzar ki rahim ağzı kanalından vajene doğru sarkarlar. Birkaç milimetreden, birkaç santimetreye kadar boyutta ve birden fazla sayıda olabilirler.
Endometriyal polipler sıklıkla benigndir. Ancak zamanla, özellikle menopoz sonrası dönemde kanserleşebilirler.
Rahim içi polipler hangi şikayetlere neden olur?
Endometriyal polipler bazen hiçbir şikayete neden olmaz. Şikayet olarak karşımıza şu gibi durumlarla çıkarlar:
- Düzensiz adet kanaması
- Sancılı adet
- Aşırı adet kanaması
- Ara kanama
- Uzamış adet kanaması
- Menopoz sonrası kanama
- Kısırlık
Endometriyal poliplerin boyutları arttıkça yakınmalar da artmaktadır. Rahim içerisindeki polipler 1 cm ve daha büyük boyutlara ulaştıklarında gebeliği engelleyebilmekte, düşüklere neden olabilmektedirler.
Rahim içi polipler neden olur?
Endometriyal poliplerin gelişiminden östrojen hormonu sorumlu tutulur. Kan dolaşımındaki östrojene bağlı gelişirler. Endometriyal polip gelişimi açısından risk oluşturan durumlar şunlardır:
- Menopoz ve sonrası dönem
- Hipertansiyon
- Obezite
- Meme kanserinde kullanılan tamoksifen adlı ilaç
Rahim içi polip tanısı nasıl konur?
Endometriyal polipleri tanımak her zaman kolay olmayabilir. Adet kanaması fazlalaşmış, adet ağrıları artmış, ara kanamaları olan kadınlarda ultrasonografik incelemede, endometriyumun olması gerekenden kalın ve düzensiz bulunması ile şüphelenilir.
Tanı için kullanılan bir diğer yöntem adetten hemen sonraki dönemde, serumlu ultrasonografi olarak tarif edebileceğimiz ‘hidrosonografi’dir. Hidrosonografide rahim içerisine ince plastik bir kateterle serum verilerek bu bölgenin ultrasonografi ile çok net gözlenmesini sağlıyoruz. Bu yöntemle rahim içerisindeki polip veya myomun hangi duvardan kaynaklandığı ve boyutları kesin olarak belirlenebilir.
Bazen hidrosonografi ile endometriyal polip ile myom ayrımı yapılamayabilir. O zaman hem tanı hem de tedavi amaçlı histeroskopi yapılır.
Endometriyum biyopsisi, rahim içi dokudan uygun aletlerle örnek alınmasına dayanan bir tanı yöntemidir. Endometriyal polip tanısını doğrulasa da poliplerin çoğu bu işlemde çıkartılamaz. Daha çok poliplere eşlik eden endometriyal patoloji tanısını koymak için başvurulan bir yöntemdir. Çoğu endometriyal polip iyi huyludur. Fakat bazen rahim içi dokuda kanser öncesi değişiklikler olabilir veya bazı rahim kanserleri polip şeklinde belirebilir.
Rahim içi polip tedavisi nasıl yapılır?
Hiçbir yakınmaya neden olmayan ve 1 cm.in altındaki polipler, belli aralıklarla ultrasonografi ile takip edilebilir. Üreme çağında genellikle büyüme eğilimindedirler
Rahim içi poliplerinin kesin tedavisi histeroskopi dediğimiz yöntemle, kameralı bir sistemle rahim içerisine girip, polipin tamamen kesilerek çıkartılması ile gerçekleştirilebilir. Eskiden polipler körlemesine küretaj yöntemi ile alınmaya çalışılıyordu. Bu yöntemle genellikle poliplerin bir kısmı içeride kalmakta ve yakınmalar devam etmekteydi. Histeroskopi ile poliplerin tamamı gözle görerek çıkartılabilmekte ve alınan polipler patolojik incelemeye gönderilmektedir.