Yüksek riskli gebe kimdir?

Yüksek riskli gebe kimdir?

Yüksek riskli gebelik nedir?

Gebelik, doğum ve lohusalık döneminde, anne veya bebeğinin yaşamını veya sağlığını tehlikeye sokan her türlü sorunun görülme olasılığının arttığı gebelikler ‘yüksek riskli’dir. Bu durumlar, gebeliğin fiziksel ve duygusal yükünün artmasına neden olurlar. Gebelik öncesi varolan ya da gebelikte ortaya çıkan sağlık sorunları, yüksek riskli gebelik olasılığını arttırabilir. Sıklıkla yüksek riskli gebelik yandal uzmanı (perinatolog) ve diğer ilgili uzman hekim danışmanlığı gerekir.

 

Yüksek riskli gebelik risk faktörleri nelerdir?

Bu risk faktörleri 4 ana başlıkta incelenebilir:

  1. Önceden varolan sağlık sorunları
  2. Yaş
  3. Yaşam tarzı
  4. Gebeliğe özgü sorunlar

 

  1. VAROLAN SAĞLIK SORUNLARI

Yüksek Tansiyon:

Kontrol altındaki hipertansiyon sıklıkla ne anne ne de bebeği için bir sorun oluşturur. Kontrolsüz hipertansiyon hastası eğer gebe kalırsa şu riskler artar: Gebelikte hipertansif hastalıklar (gebelik zehirlenmesi), böbrek hastalığı, beyin kanaması, bebekte gelişme geriliği, bebeğin suyunun azlığı, düşük doğum tartısı, anne/bebek ölümü.

Polikistik Over Sendromu:

Polikistik over sendromlu hastanın gebelik elde etmesi zor olabilir. Gebelikte ise düşük tehdidi, gebelik diyabeti, hipertansif hastalıklar ve erken doğum riski artar.

Diyabet:

Bilinen diyabeti olan hastada gebelik öncesi kan şekerinin kontrol altında olması önemlidir. Kan şekeri kontrol altına alınmadan gebe kalanlarda, bebekte doğumsal yapısal anomaliler, düşük tehdidi, annede kan şeker kontrolünde zorluk, ilaç dozlarında sık değişiklik gereği, gebeliğin hipertansif hastalıkları, erken doğum, bebeğin suyunun fazla olması, iri bebek, doğumun ilerlememesi, omuz takılması, artmış sezeryan oranları gibi sorunlar daha fazladır.

Böbrek Hastalığı:

Gebelik öncesi kronik böbrek hastası olanların gebelik elde etmesi zor olabilir. Gebelikte ise düşük tehdidi, gebeliğin hipertansif hastalıkları, erken doğum tehdidi, bebeğin suyunun azlığı, bebekte gelişme geriliği ve düşük doğum tartısı riski artar.

Otoimmün Hastalık:

Sistemik lupus eritamozis, multipl skleroz, romatoid artrit gibi hastalıklar bu gruba örnektir. Kimi hastalık gebelikte alevlenme, kimi ise gerileme gösterebilir. Kullanılan bazı ilaçlar bebekte yapısal anomali yapabilir. Bu gebeliklerde düşük tehdidi, erken doğum, gebeliğin hipertansif hastalıkları ve buna bağlı sorunlar daha sıktır.

Tiroid Bozuklukları:

Tiroid hastasının gebelik elde etmesi zor olabilir. Gebe kalmadan önce tiroid fonksiyonlarının kontrol altına alınması gerekir.  Gebelikte ise düşük tehdidi, bebekte yapısal anomaliler, guatr, kalp yetmezliği, düşük doğum tartısı sıklığı artar.

İnfertilite:

Yardımcı üreme tedavileri ile gebe kalanlarda gebeliğe bağlı sorunlar daha sık görülmektedir. Bunların başında, vajinal kanama ve bebeğin eşine (plasenta) bağlı sorunlar yer almaktadır.

Obezite:

Obez kadınların gebelik elde etmesi zor olabilir. Gebe kalmadan önce kilo verilmesi ve ideal vücud kitle endeksine sahip olunması önerilir.  Gebelikte ise düşük tehdidi, gebelik diyabeti, gebeliğin hipertansif hastalığı, iri bebek, zor doğum, artmış sezaryan oranları gibi sorunlar daha sıktır.

Depresyon:

Depresyon tedavisi gören kişilerin gebe kalmadan önce kullandıkları ilaç tipi, sayısı, dozu gözden geçirilmelidir.  Mümkünse ilaç sayısı azaltılmalı, tek ilaca düşülmeli, olası en az doz kullanılmalıdır.  Gebelikte ise ilaçlara bağlı bebekte yapısal anomali gelişebilir. Bu gebelerde depresyon şiddetinde artma olabilir. Lohusalık depresyonu da sıktır. Sıklıkla doğum sonrası ilk bir yılda görülür.

 

 

Adölesan Gebelik:

< 19 yaş altı gebelere ‘adölesan gebe’ denir. Bu yaş grubunda kansızlık, hipertansiyon, düşük tehdidi, erken doğum, gelişme geriliği, düşük doğum tartısı, doğumun ilerlemesinde duraklama ve artmış sezaryan oranları sıktır.

  1. YAŞ

İlk gebeliği > 35 yaşında olanlarda genetik hastalık, özellikle Down sendromu, sezaryan sıklığı, doğum sonrası kanama, uzamış travay ve ilerlemeyen travay sıklığı artar. Bu gebelerin daha sık enfeksiyona eğilimleri vardır. Gebelik takibine gitme oranları daha azdır.

  1. YAŞAM TARZI:

Alkol:

Alkol direk olarak bebeğe geçer. Gebe kalmaya çalışırken ve gebelikte tüketilmemelidir. Gebelikte alkol kullananlarda düşük, ölü doğum, doğumsal yapısal anomali sıklığı artar. Alkole bağlı ‘Fetal alkol sendromu’ tarif edilmiştir. Bu tablo, yüz anomalileri, düşük doğum tartısı, hiperaktivite, entellektüel bozukluklar, görme ve işitme sorunlarının görüldüğü bir durumdur.

Sigara:

Gebelikte sigara kullanımı, düşük ve erken doğum tehdidini, doğumsal yapısal anomaliler, ani ölüm riskini, düşük doğum tartısı olasılığını VE çocukluk çağı akciğer hastalık riskini arttırır. Pasif içiciler için de aynı riskler söz konusudur.

  1. GEBELİĞE ÖZGÜ DURUMLAR

Çoğul Gebelik:

Tüp bebek gibi yardımcı üreme teknikleri ile gebe kalanlarda çoğul gebelik sıklığı artar. Çoğul gebeliklerde, gebeliğe özgü tüm sorunlar artmıştır. Fetus sayısı arttıkça riskler de artar. En sık, erken doğum ve buna bağlı sorunlar, diyabet, hipertansiyon ve bebekte gelişme geriliği görülebilir.

Gebeliğin Hipertansif Hastalıkları:

Önceden varolan hipertansiyonun üstüne, başka bulgular eklenebileceği gibi, ilk defa gebeliğin 20. haftasından sonra da hipertansiyon gelişebilir. Gebeliğin hipertansif hastalığı tedavi edilmez ise annede beyin, karaciğer ve böbrek gibi yaşamsal organ hasarı, anne/fetus ölümü, gelişme geriliği, erken doğum, düşük doğum tartısı ve uzun dönemli sağlık sorunlarına neden olabilirler.

       

Gestasyonel Diyabet

Gebelik sırasında gelişen diyabete ‘gestasyonel diyabet’ denir. Düzenli takip, diyet, kontrollü kilo alımı, kendi kendine kan şeker takibi ve egzersiz ile çoğu gebe sorunsuz bir gebelik geçirir. Gebelikte diyabet kontrol edilmez ise oluşabilecek durumlar şunlardır: Erken doğum, gebeliğin hipertansif hastalığı, amniyon sıvı fazlalığı, iri bebek, ilerlemeyen eylem, omuz takılması, sezaryan, yenidoğanın metabolik sorunları.

 

Yüksek riskli gebelik oranı nedir?

Risk faktörleri arttıkça yüksek riskli gebelik oranı da artar. Bazı risk faktörleri için istatistiki veri vardır:

  • Hipertansiyon: %6-8 gebede görülür. Bunların %70’inin ilk gebeliğidir.
  • Preeklampsi: Gebeliğin 20. haftasından sonra görülen, hipertansiyona bazı laboratuvar ya da klinik bulgunun eklendiği durumdur. %5-10 gebede görülür. Çoğu son 3 ayda gelişir.
  • Gebelik Diyabeti: Tüm gebelerin %2-10’unda görülür.

 

Yüksek riskli gebelik tanısı nasıl konur?

İyi bir gebelik takibi potansiyel risklerin belirlenmesini sağlar. Düzgün tıbbi hikaye ve ilk fizik muayene başlangıçtaki riskleri belirlerken, takiplerin düzenli olması gebelik sırasında gelişebilecek durumların erken tanınmasını sağlar. Gereğinde ilgili branş uzmanlarından destek de alınır.

 

Yüksek riskli gebe olduğumu nasıl anlarım?

Gebelik planlıyorsanız veya gebeyseniz, doktorunuza başvurun. Doktorunuz öykünüzü dinleyecek, fizik muayenizi yapacak, gerekli tetkikleri isteyerek yüksek riskli gebelik adayı olup olmadığınızı belirleyecektir. Doktorunuz bu riskleri en aza indirgeyecek önlemlerin alınmasını ve takip planının oluşturulmasını sağlayacaktır.

 

Yüksek riskli gebelik önlenebilir mi?

Sağlıklı olmak ve sağlıklı kalmak, riskli gebeliklerden korumanın ilk ve en önemli şartıdır. Gebelik öncesi danışmanlık sağlık durumuzu ve risklerinizi belirleyecektir.  Günde 400 µgr folik asit almaya başlayın. Aşılanma durumunuzu kontrol ettirin, özellikle kızamıkçık ve hepatit B açısından. Normal kilonuzda (Vücud Kütle İndeksi) olun ve bunu koruyun. Sigara, alkol kullanmayın. Düzenli aldığınız ilaç varsa doktorunuzla görüşün. Erken dönemde gebelik takibine başlayın.

 

Kendime ve bebeğime en iyi nasıl bakabilirim?

Gebelik boyunca sağlıklı beslenmek, sigara ve alkolden uzak durmak, düzenli egzersiz yapmak, düzenli gebelik takibine gitmek ve doktorunuzun tavsiyelerini dinlemek, sizin ve bebeğinizin en iyi şekilde bakımını sağlayacaktır.

 

Yüksek riskli gebe olmak gebelik takibimi nasıl etkiler?

Gebelik takibiniz daha sık olacaktır. Yüksek riskli gebelik yandal uzmanına (perinatolog) yönlendirilebilirsiniz. Ek sorunlar varlığında ilgili uzmanlık dallarından da danışmaklık almak gerekebilir. Takip sıklığı ve multidisipliner yaklaşım, siz ve bebeğinizde bulunan soruna göre değişecektir.

 

Yüksek riskli gebe olmak bebeğimi nasıl etkiler?

Yüksek riskli gebeliklerde bebeğinizin sağlığı ile ilgili endişelenmek çok doğaldır. İyi bir gebelik takibi ile sağlıklı bir bebeğe kavuşmanız çok mümkündür. Düzenli takip ve doktorunuzun önerilerini dinlemek bunu sağlayacaktır. İlaç kullanmanızı gerektiren bir sağlık sorunu varsa doktorunuza danışın. Bazen ilaç bir süre kesilebilir, bazen dozu azaltılır, bazen başka bir ilaca geçilebilir. Erken doğum sıklığı arttığından yenidoğan sorunlarına hazırlıklı olmak gerekir.

 

Yüksek riskli gebe olmak doğumu etkiler mi?

Bebeğiniz ve sizin yakından izlenebileceğiniz, ilgili uzmanlık dallarının bulunduğu bir merkezde doğum yapmalısınız. Yüksek riskli gebeliklerde erken doğum oranı yüksektir. Yenidoğan yoğun bakımı sıklıkla gerekir. Bazı durumlarda sezeryan olmanız da gerekebilir. Tüm bunları doktorunuzla önceden konuşarak sizi bekleyen sürece en iyi şekilde hazırlanabilirsiniz.

 

ÖZET

Gebelik, doğum ve lohusalık döneminde, anne veya bebeğinin yaşamını veya sağlığını tehlikeye sokan her türlü sorunun görülme olasılığının arttığı gebelikler ‘yüksek riskli’dir. Risk faktörleri, önceden varolan sağlık sorunları, yaş, yaşam tarzı ve gebeliğe özgü sorunlardır. Risk faktörleri arttıkça yüksek riskli gebelik oranı da artar. Sağlıklı olmak ve sağlıklı kalmak, riskli gebeliklerden korumanın ilk ve en önemli şartıdır. Gebelik öncesi danışmanlık sağlık durumuzu ve risklerinizi belirleyecektir.

İyi bir gebelik takibi potansiyel risklerin belirlenmesini sağlar. Düzgün tıbbi hikaye ve ilk fizik muayene başlangıçtaki riskleri belirlerken, takiplerin düzenli olması gebelik sırasında gelişebilecek durumların erken tanınmasını sağlar. Gereğinde ilgili branş uzmanlarından, yüksek riskli gebelik uzmanından destek de alınır. Gebelik boyunca sağlıklı beslenmek, sigara ve alkolden uzak durmak, düzenli egzersiz yapmak, düzenli gebelik takibine gitmek ve doktorunuzun tavsiyelerini dinlemek sizin ve bebeğinizin en iyi şekilde bakımını sağlayacaktır. Bebeğiniz ve sizin yakından izlenebileceğiniz, ilgili uzmanlık dallarının bulunduğu bir merkezde doğum yapmanız önerilir.

Sunum için lütfen tıklayın.