Sifiliz nedir?

Sifiliz, cinsel temasla bulaşan Treponema pallidum’ adlı bakterinin olduğu  bir enfeksiyondur.

Bulaşma yolları

Sfiliz, doku bütünlüğü bozulmuş cilt veya mukozadan (nemli boşlukları döşeyen doku) direk temas ile ve gebelik sırasında anneden bebeğe geçebilir.  

Sifilizin evreleri

Sıklıkla birbirini takip eden 3 farklı gelişme evresi vardır.

1. Primer sifiliz: İlk evre
2. Sekonder sifiliz: İkinci evre
3. Latent sifiliz
4. Geç latent sifiliz (tersiyer sifiliz): Üçüncü evre

Risk faktörleri

Cinsel temasla bulaşan hastalıklar (CTBH) açısından önerilenleri uygulamayanlar risk altındadır. Bir CTBH ile enfekte olmak diğerleri için de riski katlayarak arttırır.  

Primer sifiliz bulguları nelerdir?

Enfeksiyonu kaptıktan ortalama 3 hafta (10-90 gün) sonra şikayetler başlar. Önce enfeksiyonun vücuda ilk giriş yerinde kırmızı bir kabarıklık belirir.  Zamanla bu kabarıklık, şankra dönüşür. Şankr, sıklıkla kendiliğinden birkaç haftada iyileşir. Şankr, ağrısız olduğundan kolaylıkla gözden kaçar. Bu evrede tedavi verilebilirse diğer evrelere geçiş önlenir.

Sekonder sifiliz bulguları

Bakterinin tüm vücuda yayıldığı dönemdir. Enfeksiyonu kaptıktan 6 hafta - 6 ay sonra başlar. Primer evrede tedavi edilmeyenlerin %25’inde sekonder sifiliz gelişir. Bu evrede görülen yaygın deri döküntüsü, pürüzlü, kabarık, kırmızı, kırmızımsı, kahverengi benekler şeklindedir. Genelde kaşınmaz ve bazen farkına varılamayacak kadar soluktur. Özellikle avuç içi ve ayak tabanındakiler çok tipiktir.

Vücudun sıcak, nemli yerlerinde (ağız, yutak, genital bölge) büyük, gri-beyaz yama tarzında plaklara ise ‘Kondiloma lata’ denir.

Bu evre 1-3 ay sürer. Bazen bulgular o kadar hafiftir ki hasta farketmeyebilir. İlaç kullanılmasa bile bu evre kendiliğinden geriler, fakat bir sonraki evreye ilerler.

Latent sifiliz?

Latent sifilizde aslında hiçbir bulgu görülmez. Kişiler yıllarca bu evrede enfekte olduklarından habersiz yaşarlar.

Geç latent sifiliz

Enfeksiyonu kaptıktan 10-30 yıl sonra geç latent evre (tersiyer sifiliz) belirir.

Nörosifiliz nedir?

Nörosfiliz, herhangibir sifiliz evresinde gelişebilir.

Göz bulguları sadece nörosifiliz değil, her sifiliz evresinde görülebilir. En sık HİV ile de enfekte kişilerde göz tutulumu olur.

Ne zaman doktora başvurmalı?

Şikayet, şüphe veya riskli davranış varsa hemen doktora başvurmalısınız. Ayrıca yüksek riskli gruptaki kişilerin düzenli olarak sifiliz tarama testi için de doktora gitmesi gerekir.

Tanı

Günümüzde tanı, serolojik testlerle konur. Serolojik testler hem eski hem de yeni enfeksiyonu belirler.

Bir CTBH şüphesi olan hastada diğer CTBH’lar da araştırılır. Çünkü biri ile enfekte kişi sıklıkla diğerleri için de risk altındadır.

Tedavi

Sifilizde tedavi edilebilen bir enfeksiyondur. İlk tercih penisilindir. Penisilin allerjisi olanlarda başka grup antibiyotik kullanılır.

Sifiliz geçirmiş olmak bağışıklık sağlamaz. Tekrar bakterinin alınması ile yeniden hasta olunabilir. Bu yüzden, tedavi sonrası kontrol testleri yapılmalıdır. Hastalık evresine göre takip süresi belirlenerek testler düzenli olarak tekrarlanır.

Tedavi yan etkisi

Evet. Tedaviden kısa bir süre sonra bazı yan etkiler görebilirsiniz. Grip benzeri tabloda parasetamol kullanabilirsiniz.

Komplikasyonlar

‘Gumma’ küçük tümöral kitlelerdir. Etraflarındaki dokuya hasar verebilirler.

Sinir sistemi sorunları: Baş ağrısı, menenjit, beyin hasarı, şuur bozukluğu, bunama, kas hareketlerinin koordinasyonunda güçlük, yürüme ve denge bozukluğu, felç, hissizlik (özellikle, ağrı ve ısı algısında), idrar kaçırma, sağırlık, körlük, konuşma bozukluğu

Kalp-damar hastalıkları: Kalp kapak hastalıkları, anevrizma ve aort enfeksiyona yol açabilir.

Gebelik seyri

Her gebede en az bir kere sifiliz taraması yapılması önerilir. İlk gebelik muayenesinde bu test istenmelidir.

Fetus ve Yenidoğan

‘Konjenital sifiliz’de karaciğer-dalak büyümesi, sarılık, kansızlık, döküntüler, lenf bezi büyümeleri, göz-kemik tutulumları, menenjit, sinir felçleri görülebilir.

‘Edinsel sifiliz’ vajinal doğumda şankra temas sonucu yenidoğana bulaşır.

Enfekte bebek hastalık bulguları olmaksızın da doğabilir. Buna rağmen acil olarak tedavi edilmez ise birkaç hafta içinde katarakt, sağırlık, nöbet geçirme ve gelişme geriliği gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir ve ölümle sonuçlanabilir.

Önlemler

Sifiliz tedavi edilebilir bir CTBH olmasına rağmen, bulguların hafif seyrettiği durumlarda ihmal edilmesi ve sessiz olarak yıllarca taşıyıcılık nedeniyle tarama testi yaptırmadan farkına varılmadığından, ileri evrelerde kalıcı hasarlarla karşımıza çıkabilir. Tedavi, kalıcı hasarı geriye döndürmez. O yüzden koruyucu önlemler ve tarama çok önemlidir.

Bulaştırıcı olan ülserlerin, kondom tarafından kaplanamayacak alanda olabileceği, bu yüzden de bulaştırıcı oldukları unutulmamalıdır.