Yazıyı okumak için lütfen tıklayın.
Kemik sağlığı neden önemlidir?
Kemikler sürekli değişim halindedir: Eski kemikler yıkılırken yeni kemik yapılır. Gençken kemik yapım hızı yıkım hızından fazladır. Böylece kemik kütlesi artar. Yaklaşık 30 yaşında kişi maksimum kemik kütlesine sahiptir. Çocukluk ve gençlik döneminde güçlü ve sağlıklı kemiklere sahip olmak önemlidir. Bundan sonra kemik yapım ve yıkımı devam etse de yapılandan çok kemik kaybedilme oranı yavaşça artar. Ancak erişkin dönemde de kemik sağlığını korumak için yapılabilecekler vardır.
Kemik sağlıklı değilse ne olur?
Osteoporozun ne olasılıkla gelişeceği, 30 yaşında elde ettiğiniz maksimum kemik kütlesine ve 30 yaşından sonra ne kadar hızlı kemik kaybı olduğuna bağlıdır. 30 yaşına kadar ne kadar çok kemik kütlesine ulaşırsanız, yaşlandıkça osteoporoz gelişme riskiniz o kadar az olur.
Kemik sağlığını etkileyen faktörler nelerdir?
Kemik sağlığını etkileyen faktörler ‘değiştirilemeyen’ ve ‘değiştirilebilen’ olan 2 gruba ayrılır.
Değiştirilemeyen faktörler: Yaş (ileri yaş), etnik grup (beyaz, Asyalı), cinsiyet (kadın),vücud yapısı (minyon), aile öyküsü (birinci derece akrabalarında osteoporoz, özellikle kırık öyküsü olan), erişkin yaşta kırık öyküsü, erken ve prematür menopoz (<45 yaşta menopoz)
Değiştirilebilen faktörler: Kalsiyum ve vitamin D (yetersiz alım), beslenme şekli (dengesiz beslenme: az meyve-sebze, az protein, >330 ml kafein), fiziksel aktivite (sedanter yaşam), kötü alışkanlıklar (sigara, alkol), hormon düzeyleri (tiroid, paratiroid, böbrek üstü bezi hastalıkları), sindirim sistemi ameliyatları (mide alınması, obezite ameliyatları), beslenme sorunları (anoreksi, bulimia), sindirim sistemi hastalıkları (Crohn ve Çöliak hastalığı), vücud kütle indeksi (<19 kg/m2), ilaçlar (uzun süreli kortikosteroid kullanımı, aromataz inhibitörleri, SSRI grubu antidepresanlar, methotreksat, fenitoin, fenobarbital, proton pompa inhibitörleri)
Kemik sağlığı için ne yapabilirim?
Yeterli miktarda kalsiyum, D ve K2 vitamini alın; dengeli beslenin, yeterli meyve, sebze ve protein tüketin; stabil ve ideal kiloda kalın; aktif olun, düzenli spor yapın; sigaradan uzak durun; alkol ve kafein tüketimini sınırlandırın.
Kalsiyum, D vitamini ve K2 vitamini neden önemlidir?
Kalsiyum kemiklerdeki en önemli mineraldir. Vitamin D3, kalsiyumun yeterli oranda emilmesini sağlar. Vitamin K2 (MK-7) ‘osteokalsin’ adlı proteini aktifleyerek kalsiyumun kemiklere yerleşmesini sağlar. D3 ve K2 olmadan kalsiyum görevini yeteri kadar yapamaz.
Kalsiyum, D vitamini ve K2 vitamini
D3 ve K2 vitaminleri kalsiyumun kolayca ve yeterli miktarda emilmesini ve kemiğe ulaşıp entegre olmasını sağlar.
Düşük kemik yoğunluğu: Bu duruma ‘osteopeni’ denir. T-skoru -1 ile -2.4 arasındadır. Bu kişiler osteoporoz geliştirme riski taşır.
Osteoporoz: T-skor 2.5 ve altındadır.
D vitamini kaynakları nelerdir?
Güneş en önemli D vitamini kaynağıdır. Ancak sınırsız güneşlenme cilt kanseri yapacağından önerilmez.
Kalsiyum kaynakları nelerdir?
Süt, süt ürünleri, baklagiller, kuru yemişler, yeşil sebzeler, portakal, bazı balıklar Ca+2 kaynağıdır.
Takviyeler nedir?
Besin içerikli hap, kapsül, şurup veya tabletlere ‘takviye’ denir. Doktorunuz gerek görürse hangi tip, ne miktarda ve ne zaman takviye almanız gerektiğini size açıklayacaktır. Takviyelerin tipi ve dozu tıbbi durumunuz ve aldığınız diğer ilaçlara da bağlıdır. Takviyelerin de yan etkileri vardır. Kalsiyum takviyelerinin yan etkileri, doz bölünerek alınırsa azalır.
Günde alınması gereken kalsiyum ve D vitamini ne kadardır?
Alınması gereken kalsiyum ve D vitamini yaş, cinsiyet, gebelik, emzirme ve menopoz durumuna göre değişir. Gereğinden fazla alınan kalsiyum ve D vitamini yan etkiye neden olur. D vitamini depolanan bir vitamin olduğundan toksikoza neden olabilir.
Vitamin D eksikliği nedir?
Vücudunuzda yeterli miktarda D vitamini olmadığında ‘vitamin D eksikliği’nden bahsedilir. Vitamin D’nin, başta kalsiyum emilimini sağlamak olmak üzere, birçok önemli rolü vardır. Bu yüzden vitamin D eksikliği ciddi bir sağlık sorunudur.
Vitamin D eksikliği nasıl saptanır?
Sadece vitamin D eksikliğinden şüphelenildiğinde kan düzeylerine bakılması gerekir. Rutinde gebelik dahil bakılması önerilmez.