Rahim sarkması nedir?

Rahim, leğen boşluğu (pelvis) içinde çeşitli kas ve bağların desteği ile yerinde durur. Leğen boşluğun alt kısmını döşeyen kas ve bağların (pelvik taban) çeşitli nedenlerle zayıflaması ve gevşemesi sonucu yeterli destek sağlayanamaz. Buna bağlı olarak rahim aşağıya, vajen içine doğru yer değiştirir; adeta aşağı doğru kayar. Bu duruma ‘rahim sarkması’ denir. En sık menopoz döneminde, vajinal doğum yapmış kadınlarda görülür.

. Rahim sarkması tipleri

Bağ dokusu desteğinin kaybı ile rahim çeşitli derecelerde sarkar.

Rahim sarkması şikayetleri

Hafif derecede sarkma şikayete neden olmaz.  Orta ve ağır derecedeki rahim sarkmasına bağlı ise şikayet ve bulgular görülür.  Sıklıkla şikayetler sabah daha azdır ve gün içinde ilerler.

Kadında cinsel aktivite 4 aşamada gerçekleşir. Her bir fazda çeşitli değişiklikler olur ve cinsel aktivite tamamlanır.

Rahim sarkması nedenleri

Leğen boşluğu (pelvis) tabanındaki kas ve bağ dokusu çeşitli nedenlerle zayıflayarak gevşer ve destek sağladığı organlarda çeşitli derecede sarkma olmasına neden olur.   

Klimakterik şikayetler, adetten kesilmeden aylar, hatta yıllar önce başlayabilir. 10 kadından 1’inde 12 yıl boyunca şikayetler devam eder.

Rahim sarkmasına eşlik eden diğer organ sarkmalası

Rahim sarkması sıklıkla diğer leğen boşluğu organlarının sarkması ile beraberdir, çünkü bu yapıları yerinde tutan dokular ortaktır:

1. Vajen üst ön duvarında zayıflık sonucu mesanenin bir kısmı vajene doğru fıtıklaşır: ‘Mesane (idrar torbası) sarkması’ (sistosel)
2. Vajen üst arka duvarında zayıflığa bağlı ince barsakların bir kısmı vajene doğru fıtıklaşır: ‘Enterosel’
3. Vajen alt arka duvarında zayıflığa bağlı barsağın son kısmı olan rektum vajene doğru fıtıklaşır: ‘Rektosel’ (Vajinal fıtık)

Rahim sarkması tanısı

Şikayet, öykü ve fizik muayene sıklıkla tanıda yeterlidir. Hem ayakta hem de sırtüstü uzanarak öksürme veya ıkınma hareketleri ile karın içi basınç artışının leğen boşluğu döşemesinin desteklediği organlardaki (mesane, rahim, makat) etkisi gözlemlenir. Bazen üriner sistem ultrasonu, kontrast madde verilerek gözlemlenen idrar yolları incelemesi (IVP) veya pelvik manyetik rezonsans (MR) istenebilir.  

Rahim sarkması tedavisi

Hafif derece rahim sarkması şikayete neden olmaz. Bu yüzden tedavi de gerektirmez. Ancak sarkma sizi rahatsız etmeye başlıyorsa veya normal yaşamınıza engel oluyorsa tedaviden fayda görebilirsiniz. Rahim sarkmasında tedavi seçeneği, destek dokunun zayıflık derecesine göre belirlenir.

Kegel egzersizleri

Kegel egzersizleri ile pelvik taban kasları güçlendirilir. 3 saniye bu kasları sıkın, sonra 3 saniye gevşetin. Bunu günde 3 defa 10 set halinde uygulayın. Kegel egzersizlerini otururken, ayakta veya uzanırken uygulayabilirsiniz. Giderek sıkma sürecini 3 saniyeden 10 saniyeye kadar uzatın.

İlaçlar

Menopozdaki hastalarda lokal östrojen uygulanması (krem, tablet, halka) vajen gücü ve canlılığını arttırır.

Cerrahi

Şikayetler ciddi, diğer tedavi seçeneklerinden fayda sağlanmadıysa, yaşınız ve çocuk sayısınıza göre cerrahi tedavi uygulanabilir. İki tip rahim sarkması ameliyat yaklaşımı vardır:

1. Kapatıcı/Tıkayıcı (obliteratif) yöntemler: Vajenin bir kısmını veya tümünü daraltan veya kapatan bu ameliyatların amacı, aşağıya doğru yer değiştiren organları, alttan vajeni kullanarak desteklemektir. Bu cerrahi sonrası cinsel birleşme mümkün değildir.
2. Yeniden Oluşturucu (rekonstrüktif) yöntemler: Amaç leğen boşluğu tabanını onarmak ve organları normal oldukları yerlere taşımaktır. Hem vajinal hem de karından uygulanan ameliyatlar mümkündür. Birkaç çeşit yeniden oluşturucu ameliyat tipi vardır.

Pesser Uygulaması

Sarkan rahim ve vajen duvarlarını normal yerlerinde tutmak için vajene yerleştirilen yumuşak, çıkartılabilen aletlere ‘pesser’ denir. Cerrahi istemeyen veya sağlık sorunları elvermeyenlerde destekleyici bir yöntem olarak kullanılırlar. Belli aralıklarla pesserin yeri kontrol edilmelidir, çünkü kayabilir ve çıkartılıp temizlenmelidir. Bunu sağlık personeli veya size öğretilmiş ise sonradan kendiniz yapabilirsiniz.

Yapılması önerilenler: Kegel egzersizleri

Bağ dokusu desteği yaşla birlikte azalmaya devam edecektir. Her zaman cerrahi nihayi sonuç değildir. O yüzden rahim sarkmasını önleyici uygulamalar herkes için çok önemlidir. Leğen boşluğu taban döşemesini oluşturan bağ dokusu desteği için alınması gereken önlemler vardır.  

Kegel egzersizleri, pelvik döşeme kaslarını güçlendirici egzersizlerdir. Düzenli yapılması önerilir. Özellikle doğum sonrası, menopoz ve sonrasında yapılmalıdır.

Yapılması önerilenler: İyi bağırsak alışkanlıkları

1. Bol sıvı tüketin. Sıvı alımı yeterli ise boşaltım sistemininde hareketlilik devamlılığı olur. Günde 6-8 bardak su olacak şekilde 2500 ml sıvı tüketimi önerilir. Kafein ve alkol sık idrara çıkardığı için önerilmez. Çok aktif iseniz daha fazla su içmelisiniz.
2. Yüksek oranda lifli gıda tüketin. Lif oranı çok olan gıdalar (sebze, özellikle yeşil olanlar; kabuğu soyulmamış meyveler, tam tahıllı ürünler, hububat) sindirim sistemini hareketlendirir. Önerilen 25 gr/gün lifli gıdadır.

Yapılması önerilenler: Düzenli egzersiz

Günde 30 dakika egzersiz yapın.  Fiziksel aktif olmak barsakları hareketlendirir, kabızlığı önler. Yürüyüş, dans, aerobik egzersizler, yüzme, koşu gibi kendinize uygun bir aerobik egzersiz bulabilirsiniz.

Yapılması önerilenler: Normal kiloda olmak

Fazla kilo pelvik tabana olan yükü arttırır ve organ sarkmalarına neden olabilir. Sağlıklı ve dengeli beslenme ve spor yaşam tarzınız olmalı. Normal kilonuzda kalmak için günde en az 30 dakika egzersiz yapın.

Yapılması önerilenler: Öksürük kontrolü

Şiddetli ve sürekli öksürük karın içi basıncı artışına neden olarak pelvik döşemeye olan yükü arttırır. En sık bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğer enfeksiyonu (zatürre) veya kronik akciğer hastalıkları sürekli ve şiddetli öksürük nedenidir. Mutlaka bir doktora başvurmanız gerekmektedir.

Yapılması önerilenler: Eşya kaldırırken güvenli davranmak

Yerden bir yük kaldırırken belden eğilerek değil, dizleri kırarak ve tüm bacaklarınızı kullanarak güç almalısınız. Yük taşırken de onu vücudunuzun önünde değil, vücudunuza yakın tutmalısınız. Eşya taşırken, yük kaldırırken veya öksürürken mutlaka pelvik kasları sıkmalısınız.

Yapılmaması gerekenler: Ikınmak

Dışkılama sırasında zorlayıcı şekilde ıkınmaktan kaçının. Kabız olmamaya çalışın. Kabızlık varsa bol su için, lifli gıdalar tüketin ve gerekirse doktora başvurun.

Yapılmaması gerekenler: Aşırı yük taşımak veya kaldırmak

Yük kaldırırken bel değil, bacaklardan güç alınmalı. Kendiniz için ağır olan eşyaları kaldırmaya, taşımaya çalışmamalı.

Yapılmaması gerekenler: Sigara kullanmak

Kronik öksürük nedenidir. Karıniçi basınının artışına neden olur.  

Yapılmaması gerekenler: Uygun olmayan sporlar

Karın içi basıncını aşırı arttıran sporlar (halter, mekik çekmek gibi) pelvik döşemeye yük bindirir.

Yapılmaması gerekenler: Sağlıksız ve dengesiz beslenmek

Kötü yaşam tarzı alışkanlıkları obeziteye neden olur. Obezite, kronik olarak karın içi basıncını arttırarak pelvik döşemeye olan yükü artırır.

Yapılmaması gerekenler: Obez olmak

İdeal vücud kütle indeksine kavuşun.