Hormonal doğum kontrolü nedir?

Gebeliği önlemek için hormonların kullanıldığı hap, enjeksiyon, vajinal halka, rahim içi araç gibi herhangi bir yönteminin kullanılmasına ‘Hormonal Doğum Kontrol Yöntemleri’ denir. Birkaç çeşit hormonal doğum kontrol yöntemi vardır. Kimi östrojen ve progesteron içerir. Kimi sadece progesteron içerir.

Hormonal doğum kontrol yöntemleri gebeliği nasıl önler?

İçerdikleri hormonları vücuda salarak öncelikle yumurtlamayı baskılarlar. Ayrıca vajen salgısını daha kıvamlı hale getirerek sperm hareketlerini azaltır ve rahim iç döşemesini incelterek döllenmiş yumurtanın yerleşmesine izin vermezler.

Kaç tip hormonal doğum kontrol yöntemi vardır?

Ülkemizde 4 tip hormonal doğum kontrol yöntemi mevcuttur:

1. Doğum Kontrol Hapları
2. Vajinal Halka
3. Enjeksiyonlar
4. Hormon Salan Rahim İçi Araç

Hangi hormonal doğum kontrol yöntemi en doğru yöntemdir?

Sizin için en doğru yöntemi doktorunuzla görüşerek belirlemelisiniz. Hangi yöntemin sizin için en iyisi olduğuna karar vermek için önce yöntemlerin kullanım şekli, yan etkileri, başka bir sağlık problemi olup olmadığı, ne kadar süreli bir korunma istediğiniz gibi birçok konuyu netleştirmeniz gerekir. Kullanılacak yöntemin adetinizi nasıl etkileyeceğini de öğrenmelisiniz. 

Doğum kontrol hapları ne kadar etkindir?

Hem östrojen hem progesteron içeren kombine doğum kontrol hapları düzenli kullanıldıklarında ilk bir yıl içinde gebe kalınma oranı %1’den azdır. Ancak, unutulması söz konusu olursa ilk bir yıl içinde gebe kalınma oranı %9’a kadar çıkar.

Doğum kontrol haplarının gebelikten korunma yanında başka sağlığa yararları var mıdır?

Hem östrojen hem progesteron içeren kombine doğum kontrol haplarının sağlık açısından ek olumlu etkileri de vardır.

Hormonal doğum kontrol yöntemler herkez için uygun mudur?

Hayır. Bazı kadınlar hem östrojen hem progesteron içeren kombine doğum kontrol haplarını   kullanmamalıdır:  

• 35 yaş ve sigara içen: Bu grup kalp krizi ve inme riski taşır.
• Lohusalar: Süt miktarında ve bebeğin emmesinde sorun yoksa lohusalık sonrası (doğum sonrası altı hafta) kullanılabilirler. Süte geçiş oranları çok çok azdır.
• Düzensiz ve fazla adet kanaması olanlar: Bir yönteme karar vermeden önce kanama nedeninin incelenmesi gerekir.
• Karaciğer hastalığı olanlar: Östrojen içeren yöntemler bazı karaciğer hastalıklarını ağırlaştırabilir.
• Özellikle görsel şikayetlere neden olan migreni olanlar
• Hipertansiyonu olanlar ise ancak düzenli doktor kontrolünde kullanabilirler

Doğum kontrol haplarının en sık yan etkileri nelerdir?

Tüm kombine doğum kontrol hapları hem östrojen hem progesteron içermekle birlikte özellikle progesteron tipleri değişir. Bu yüzden herkezde her yan etki görülmez veya aynı şiddette değildir. Birkaç ayında bu şikayetler gerileyebilir.  Örneğin, ara kanamalar vücudun hormon seviyelerine uyum sürecinde, yani ilaç başlandıktan sonraki ilk birkaç ayda görülür. İlaç kesilmez ve devam edilirse ara kanama da biter.

Doğum kontrol hapları hergün alınır. Unutulması gebe kalma riskini arttırır. Doğum kontrol hapları ya yedi gün ya da dört gün hormon içermeyen hapların olduğu paketler şeklindedir. Bu hormon içermeyen hapların olduğu günler, kişinin adet gördüğü dönemdir. Adet kanaması olmasını istemeyenler hormon içermeyen hapları pas geçerek diğer kutuya direk devam edebilir. Çoğu doğum kontrol hapı hem östrojen hem de progesteron içerir. Sadece progesteron içeren doğum kontrol hapları da vardır.

Kaç tip doğum kontrol hapı vardır?

Ülkemizde 21-günlük ve 28-günlük tabletler içeren kombine doğum kontrol hapları bulunmaktadır.

21-günlük doğum kontrol hapları: Kutular aynı doz ve tipte hormon 21 tablet içerir. Kutu bitince yedi gün ara verilir ve diğer kutuya başlanır. Yedi günlük ara dönemde adet kanaması olur.  

28-günlük doğum kontrol hapları: 

İlacın markasına bağlı olarak ilk 21 veya ilk 24 tablet östrojen ve progesteron içerir. Geriye kalanlar, sadece östrojen veya demir gibi gıda takviyesi içerebileceği gibi hiçbir içeriği olmayan tabletler de olabilir. Kutu bittikten sonra ara vermeden diğer kutuya geçilir.

1. Otoimmün hastalıklar
2. Obezite

Vajinal Halka

Kişinin kendi yerleştirebileceği, bükülebilen plastik bir malzemeden yapılmıştır. Türkiye’de piyasada sadece bir markanın ürünü bulunur (Nuvaring®, MSD). Reçetesiz alınabilir.

Vajinal Halka

Kişi uygulamayı prospektüse bakarak veya doktoru tarafından anlatılarak öğrenebilir.

Vajinal Halka

Bu bir haftalık süre adet kanamasının olduğu dönemdir. Eğer adet kanaması olması istenmiyorsa üç haftada bir vajinal halka aralıksız olarak yenilenir.

Vajinal Halka

Halka çıkartılırsa veya düşerse 3 saate kadar gebelikten korunma açısından sorun olmaz.

Aylık iğne

Türkiye’de İğne şeklindeki hormonal doğum kontrol yöntemi bir aylık (Mesigyna®, Bayer) olan formdadır.

Aylık iğne

İlk başlarken adetin 1-3. günleri arası kas içine uygulanırlar. Bu tarih kaydedilir ve her ay bir aynı tarihte tekrarlanır. İlk uygulamadan sonraki bir ay koruyuculuğu yoktur. Kişinin adet düzeni bozulmaz.

Hormonlu Spiral

Türkiye’de 5 yıl etkili sadece progesteron içeren tipi vardır. Doktorunuz tarafından rahim içine yerleştirilir. 5. yıl sonunda çıkartılmalıdır.

Hormonlu Spiral

En etkili geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemidir. En sık görülen kanama miktarında azalma yanlış olarak menopoz gibi algılanır. Oysa ki yumurtalıktan hormon üretimine hiçbir etkisi yoktur.