Atrofik vajinit nedir?
Vajen ve etrafındaki dokuların kuru, ince ve tahrişe duyarlı olması durumuna ‘Atrofik Vajinit’ denir. Bazen ‘Vajinal Atrofi’ olarak da adlandırılan bu tablo ilişki sırasında rahatsızlık ve ağrıya neden olabilir. Birçok kadında eşlik eden idrar yolu şikayetleri de vardır. Vajinal ve idrar yolu şikayetlerinin bir arada olduğu, vajinal atrofiye eşlik eden idrar yolu şikayetlerine ‘Menopozun Genitoüriner Sendromu’ denir.
Atrofik vajinit neden olur?
Kadında yeterli östrojen olmadığı zaman atrofik vajinit gelişir. Azalan östrojene bağlı olarak vajen ve komşu dokular incelir, kurur, elastikiyetini kaybeder ve kolay tahriş olabilecek dokulara dönüşür. Atrofik vajinit nedenleri şunlardır:
- Doğal menopoz: Menopozdaki kadınların %40’ında görülür.
- Perimenopoz
- Cerrahi olarak yumurtalıkların alınması (cerrahi menopoz)
- Östrojen düzeylerini azaltan ilaç kullanımı (örnek: doğum kontrol hapları)
- Emzirme süreci
- Kanser tedavisi için kullanılan pelvik radyoterapi ve kemoterapi
- Meme kanserinde kullanılan hormon tedavisi yan etkisi
Atrofik vajinit şikayetleri nelerdir?
Atrofik vajinitte dokulardaki kuruluk ve incelmeye bağlı olarak yaşanan şikayetler şunlardır:
- Vajinal kuruluk
- Vajende yanma veya iritasyon
- Vajinal akıntı
- Genital kaşıntı
- İlişkide daha az ıslaklık olması
- İlişki sırasında ağrı
- Vajenin temas veya sürtünme ile kanaması (örnek: ilişki sonrası kanama)
- İdrar yollarına ait şikayetler: Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma veya ağrı, idrar kaçırma
Bazı kadınlar bu şikayetlerden utanç duyar ve doktora gitmez. Bunların yaşlanmaya bağlı olduğunu düşünürler. Durum böyle olsa bile sizi rahatsız eden bu şikayetlerin tedavisi mümkündür.
Atrofik vajinit için risk faktörleri var mıdır?
Bazı risk faktörleri vajinal atrofinin ilerlemesine neden olabilir:
- Sigara: Sigara kan dolaşımını olumsuz etkiler. Vajen ve komşu dokulara olan kan akımını ve oksijen miktarını azaltır. Ayrıca, doğal östrojenin etkisini azaltır.
- Vajinal doğum yapmamış olmak: Vajinal doğum yapmamış kadınlarda daha sık vajinal atrofi gözlemlenmiştir.
- Cinsellik yaşamamak: Cinsellik vajen ve etrafındaki dokulara olan kan akımını arttırır ve elastikiyeti sağlar.
Atrofik vajinit tanısı nasıl konur?
Bunun için şikayet öykünüz ve jinekolojik muayene yeterlidir. Ekstra bir teste gerek yoktur. Ancak vajende asidide testi ve idrar yolu şikayetleri varsa idrar kültür yapılabilir.
Atrofik vajinit şikayetlerim için yapabileceğim bir şey var mı?
Bazı kadınlar cinsel birleşme öncesi kayganlaştırıcı veya vajinal nemlendirici kullanırlar. Vajinal nemlendiricilerin kayganlaştırıcılardan farkı, vajeni daha uzun süre nemli tutmalarıdır. Birkaç günde bir uygulanırlar. Kayganlaştırıcılar ise sadece ilişkiden önce kullanılır. Gliserin içeren ve ısıtılması gereken ürünlerden kaçının. Bunlara karşı hassasiyeti olan kadınlarda iritasyona neden olabilir. Eğer kondom kullanılıyorsa petrol bazlı ve vazelin içeren ürünler kullanmayın çünkü kondomun lateksine zarar verebilirler.
Atrofik vajinit nasıl tedavi edilir?
En etkin atrofik vajinit östrojen tedavisidir. Özellikle vajinal östrojen tedavisi tercih edilir. ‘Vajinal östrojen’ vajene direk olarak her türlü formda uygulanan östrojendir. Krem, tablet ve vajinal halka şeklinde östrojen tedavileri mevcuttur. Lokal uygulanan östrojenin sistemik etki yaparak kan östrojen düzeylerini yükseltmesi söz konusu değildir.
Östrojenin, hormon tedavisi olarak kullanılması da mümkündür. Ağızdan alınan östrojen sistemik etki gösterir ve rahimi korumak için progesteron hormonu ile beraber alınması gerekmektedir. Ama atrofk vajinit için vajinal östrojen daha etkindir.
Östrojen kullanmak istiyorsanız olası yarar ve zararlarını sorunuz. Rahim veya meme kanseri öykünüz veya riskiniz varsa bu hormonların güvenli olup olmadığını sorgulayınız.
Vajinal dilatörler nedir?
Hormon dışı tedavi olarak vajinal dilatörler kullanılabilir. Ösrojen tedavisiyle beraber de uygulanabilirler. Bu aletler vajen kaslarını uyarır ve gerer. Böylece vajinal daralmayı geriye döndürür. Eş zamanlı pelvik taban terapisi de bu kas grubuna olan kan akımını arttırarak etkilidir.
Topikal lidokain nedir?
Lokal anestetik olan lidokain, krem ve jel formunda ilişkiden 5-10 dakika önce uygulanırsa ağrı ve rahatsızlığı alır.