Gonore nedir?
Gonore, erkek hem de kadınlarda cinsel temas bulaşan bakteriyel bir enfeksiyondur. Etken ‘neisseria gonorrhea’ adı verilen bir bakteridir. Sıklıkla klamidya ile beraber bulunur. Gonore enfeksiyonunun bulaşma yolları:
- Vajinal seks
- Oral seks
- Anal seks
- Vibratör veya başka seks oyuncaklarının düzgün yıkanmadan ve her seferinde yeni bir kondom geçirilmeden ortak kullanımı ile
- Vajinal doğum sırasında bebeğe bulaş
Neisseria gonorrhea vücud dışında uzun süre canlı kalamadığından öpüşme, sarılma, yüzme havuzu, tuvalet oturakları, ortak kullanılan duş, havlu, bardak, tabak veya çatal bıçak takımı ile bulaşmaz.
Neisseria gonorrhea, sıcak ve nemli bölgelere yerleşir. Gonore enfeksiyonunun görüldüğü organlar şunlardır:
- Üreme organları
- Üretra (idrar deliği)
- Makat (rektum)
- Ağız
- Boğaz
- Göz
- Eklemler
Gonore, kadınlarda en sık rahim ağzını (serviks) tutar.
Kimler gonore için risk altındadır?
En çok 15-24 yaş grubu risk altındadır. Gonore için risk faktörleri şunlardır:
- Yeni bir cinsel partner
- Birden fazla cinsel partner
- Birden fazla cinsel partneri olan cinsel partner
- CTBH’ı olan bir kişi ile cinsellik yaşamak
- Aktif CTBH
- CTBH öyküsü
- İki tarafında monogamik ilişkide olmadığı durumda kondom kullanmamak
- Para için cinsellik yaşamak
- Alkol ve madde kullanmak
Gonore bulguları nelerdir?
Gonore enfeksiyonu sıklıkla şikayete neden olmaz. Enfekte kadınların yarısında bulgu yoktur. Olsa da çok hafif seyrettiğinden idrar yolu enfeksiyonu veya vajinal enfeksiyonla karıştırılır. Gonore kadınlarda üreme organlarını tuttuğunda en sık şu şikayetlere yol açar:
- Sarımsı vajinal akıntı
- Sık idrara çıkma
- İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi
- Ara kanama veya lekelenme
- İlişki sonrası kanama
- Ağrılı ilişki
- Kasık ağrısı
Gonore enfeksiyonunun görüldüğü diğer bölgelere göre olan şikayetler ise şöyledir:
- Makatta (rektum) kanama, akıntı veya akıntı
- Ağrılı barsak hareketleri, ağrılı dışkılama
- Boğaz ağrısı
- Boyunda ele gelen lenf düğümleri
- Tek veya her iki gözde ağrı, akıntı, ışığa karşı hassasiyet
- Eklem/eklemlerde sıcaklık, kızarıklık, şişme, özellikle hareketlerle ağrı
Gonore tanısı nasıl konur?
Doktora başvurmasınız gereken durumlar şunlardır:
- Yukarda belirtilen şikayetlerden biri varsa
- Sizde şikayet olmasa bile partneriniz gonore tanısı aldıysa
- Yeni bir partner ile kondom kullanmadan ilişkiniz olduysa
- Siz veya partneriniz başka birisi ile kondom kullanmadan ilişkiye girdiyseniz
- Aktif başka bir cinsel temasla bulaşan hastalık (CTBH) tanısı aldıysanız
- Gebeyseniz veya gebelik planlıyorsanız
Kesin tanı, şikayetin olduğu bölgeden alınan örneklerin kültürü ile konur. Alınan örnekler şunlar olabilir:
- İdrar
- Vajinal sürüntü
- Rahim ağzı sürüntüsü
- Boğaz sürüntüsü
- Rektal sürüntü
- Kan
- Eklem sıvısı
- Göz sürüntüsü
Gonore enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?
Gonore bakteriyel bir enfeksiyon olduğundan antibioyik tedavisi etkilidir. Ancak birçok etkin gruba karşı direnç gelişmiştir. O yüzden tedavi doz ve süresine uymak çok önemlidir. Tedavi başladıktan birkaç gün sonra şikayetlerde gerileme görülmezse doktora tekrar başvurmalısınız. Ayrıca, tedavi enfeksiyonu durdurur, ancak var olan hasarı iyileştirmez. Bu nedenle şikayetlerinizi gözardı etmeyiniz.
Gonore enfeksiyonuna karşı koruyuculuk oluşmadığından gerekli önlemleri almazsanız tekrar enfekte olabilirsiniz. Gonore tanısı aldıysanız cinsel ilişkiniz olduğu kişi/kişilere haber vermelisiniz. Bu kişi/kişiler şikayet olmasa da enfekte olabileceklerinden testleri yapılmalı ve gereğinde tedavi edilmelidir. Tedavi süresince cinsel ilişki önerilmez. Ayrıca ilaç tedavisi bittikten 1-2 hafta sonra kontrol kültürü alınmalıdır. Bu sonuçlar negatif çıkana kadar ilişki girilmemelidir.
Gonore tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmeyen gonore uzun dönemde ciddi sağlık sorularına neden olur:
- Pelvik enflamatuar hastalık: Gonore rahim ağzından, rahime, oradan da tüpler ve batın içine yayılarak yaygın pelvik enfeksiyona neden olur.
- Kronik pelvik ağrı: Pelvik enflamatuar hastalığın tüm pelviste yaptığı dokular arası yapışıklıklar ve hasara bağlı gelişen ağrıdır.
- İnfertilite: Pelvik enflamatuar hastalık tüplerde hasar ve tüpler etrafında yapışıklıklara neden olarak infertiliteye yol açar.
- Dış gebelik: Pelvik enflamatuar hastalığın tüplerdeki hasarına bağlı dış gebelik riski artar.
- HIV/AİDS: Gonore rahim ağzında yaptığı doku hasarı ile HİV bulaşma riskini arttırır. Gonore ve HİV taşıyıcılığının birarada olması bu enfeksiyonları partnerinize bulaştırma riskinizi çok arttırır.
- ‘Dissemine gonokok enfeksiyonu’ : Gonore etkeni bakterinin kan yoluyla vücuda yayılarak yaptığı hastalıktır. Nadir ama çok ciddi bir komplikasyondur. Eklem, kalp kapakları, beyin ve omuriliği döşeyen zar tutulabilir. Ateş, döküntü, eklemlerde ağrı, şişlik ve tutukluluk görülür.
- Gebelik komplikasyonları: Gonore, düşük ve erken doğum nedeni olabilir.
- Yenidoğan enfeksiyonları: Gonore ile enfekte anneden vajinal doğum sırasında yenidoğana bulaşan enfeksiyon başta göz ve saçlı deri olmak üzere birçok enfeksiyona neden olur.
Gebe kalmak istersem ne yapmalıyım?
Gebe kalmak istiyorsanız ve gonore olduğunuza dair şüpheniz varsa doktora başvurmalısınız. Gebelik öncesi olan gonore enfeksiyonları tedavi edilmeden gebe kalınırsa, bu enfeksiyonu vajinal doğum sırasında bebeğinize bulaştırabilirsiniz. Bu şekilde enfekte olan yenidoğanlarda klamidyaya bağlı en sık konjuktivit görülür. Gözde şişme, kızarma ve akıntı görülür. Bu tablo körlüğe neden olabilir.
Gonore enfeksiyonundan nasıl korunabilirim?
Her türlü cinsel temasla bulaşan hastalıklardan korunmak için yapılması önerilen uygulamalar şunlardır:
- Cinsel ilişkide bulunmamak
- CTBH’lar konusunda yeterli ve doğru bilgi sahibi olmak
- Yaşam boyu cinsel partner sayısını sınırlı tutmak
- Cinsellik yaşamadan önce partnerinizle cinsellik, korunma, CTBH açısından açıkça konuşmak ve CTBH’lar için test yaptırmak
- CTBH’lar açısından testleri negatif olan partneriniz ile uzun süreli, monogamik bir ilişkiniz yoksa her zaman cinsel ilişki sırasında lateks kondom kullanmak
- Siz veya partnerinizde akıntı, kaşıntı, idrar yaparken yanma gibi CTBH şüphesi uyandıran şikayet varsa ilişkiden kaçınmak
- Düzenli tarama testi yaptırmak:
- < 25 yaş altında ve cinsel aktif hayatınız varsa yılda bir klamidya taraması yapılması
- >25 yaşında cinsel aktif hayatınız var ve risk faktör taşıyorsanız yılda bir klamidya taraması yapılması
- Vajinal duştan kaçınmak
- Gebelik öncesi gonore saptanırsa tedavi olmak
- İlk gebelik muayenesinde gonore için tarama testi yaptırmak. Tarama testini 3. trimesterde tekrarlamak