Klamidya nedir?

Klamidya en sık görülen cinsel temasla bulaşan hastalıklardan (CTBH) biridir. Etken, vajinal seks, oral seks ve anal seks sırasında, kişiden kişiye bulaşan bakteriyel bir ajan olan ‘Chlamydia trachomatis’tir. Zorunlu hücre içi bir mikroorganizma olan bu bakteri, canlı kalabilmek için insan hücresi içine girmek zorundadır. Bu davranışı ile bakteriden çok bir virüsü andırır.

Bulaşma çoğu CTBH’ların tersine cilt teması ile değil, cinsellik sırasında oluşan vajinal, oral ve anal salgılar yolu ile olur. Bakterinin bulaşması için ejakulata gerek yoktur. Bakteri ayrıca anneden yenidoğana vajinal doğum sırasında da geçebilir.

Klamidya şu bölgelerde görülür:

• Cinsel organlar
• Üretra
• Boğaz
• Rektum
• Anüs

Kadınlarda en sık klamidya enfeksiyonu görülen yer, rahim ağzıdır (serviks) .

Kimler klamidya enfeksiyonu açısından risk altındadır?

Klamidya her yaş grubunda ve her iki cinste de görülür. En çok genç yaş grubunda yaygındır. Vakaların üçte ikisi 14-25 yaş grubunda görülür. Ancak çoğu enfeksiyon şikayete yol açmadığından gerçek oranın daha fazla olduğu düşünülmektedir.  Kadınlar, erkeklere oranla  2 kat daha fazla klamidya enfeksiyonuna yakalanır. Bu durum, kadınlarda daha sık tarama testi yapılmasına ile açıklanmaktadır. Klamidya enfeksiyonu için risk artışına neden olan durumlar şunlardır:

• İki tarafında monogamik ilişkide olmadığı durumda kondom kullanmamak
• Yeni bir cinsel partner
• Birden fazla cinsel partner
• Birden fazla cinsel partneri olan cinsel partner
• Erkek partneri olan partner
• CTBH’ı olan bir kişi ile cinsellik yaşamak
• Aktif CTBH
• CTBH öyküsü
• Para için cinsellik yaşamak
• Rahim ağzında ektopi olması: Rahim ağzı kanalı hücrelerinin, kanal dışında olma durumuna ‘ektopi’ denir. Ektopi, dokuda klamidya enfeksiyonuna hassasiyeti arttırır. Bu durum gençlerde daha sık görülür. Yaş ilerledikçe rahim ağzı kanalı rahim içine doğru göç ederek klamidya riskini azaltır.

Klamidya enfeksiyon bulguları nelerdir?

Sıklıkla klamidya enfeksiyonu şikayete neden olmaz. Bu yüzden ‘sessiz enfeksiyon’ olarak bilinir. Ancak, şikayet olmaması bu enfeksiyonun bir sorun olmadığı anlamına gelmez. Enfekte kadınların %5-30’unda şikayet bildirilir. Bakteriye maruziyetten 3 hafta sonra şikayet olacaksa başlar. Şikayetler enfekte olan bölgeye göre değişir. Bulgu olsa da çok hafif seyrettiğinden idrar yolu enfeksiyonu veya vajinal enfeksiyonla karıştırılır. Kadınlarda en sık klamidya enfeksiyon bulguları şunlardır:

• Sarımsı vajinal akıntı (en sık bulgu)
• Dış genital bölgede kaşıntı ve buna bağlı ödem, kızarıklık, hassasiyet
• Ara kanama veya lekelenme
• Kasık ağrısı
• Ağrılı cinsel ilişki
• Sık idrara çıkma
• İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi
• Makatta (rektum) kanama, ağrı veya akıntı

Klamidya enfeksiyonunda nadir rastlanan şikayetler ise:

• Boğaz ağrısı: Oral seks ile bulaşa bağlı boğaz ağrısı, bademcik enfeksiyonu ve ağrılı yutkunma olabilir.
• Sağ üst karın ağrısı: Karaciğer kapsül enfeksiyonuna (perihepatit = Fitz-Hugh-Curtis sendromu) bağlı gelişen ağrıdır.
• Eklem ağrısı (reaktif artrit): Birkaç eklemde enflamasyona eşlik eden, göz ve üretra enflamasyonu da olabilir. Bu tablo bir enfeksiyon değildir. Vücudun klamidya enfeksiyonu sonrası kendi dokularına karşı ürettiği antikorlara bağlı gelişen otoimmün bir hastalıktır. Sıklıkla klamidyaya maruziyetten 1-4 hafta sonra ortaya çıkar ve 3-12 ayda geriler. Antibiyotiklere cevap vermeyebilir.

Klamidya enfeksiyonuna bağlı şikayetler sıklıkla bakteriye maruz kaldıktan 3 hafta sonra ortaya çıkar. Bazen hastalık saptanmadan aylar, hatta yıllar boyunca süregelebilir. Bu süreçte diğer partnerler de enfekte olabilir.

Klamidya enfeksiyon tanısı nasıl konur?

Kişinin şikayetlerine veya fizik muayene bulgularına göre klamidya şüphesi uyanır.  Ancak, klamidyayı sadece şikayetlere dayanarak diğer CTBH’lardan ayırmak zor olabilir. Doktora başvurmanız gereken durumlar şunlardır:

• Yukarda belirtilen şikayetlerden biri varsa
• Sizde şikayet olmasa bile partneriniz klamidya enfeksiyon tanısı aldıysa

Laboratuvar tanısı kesin klamidya varlığını kanıtlamak için gerekir. Tanı, şikayetin olduğu bölgeden alınan örneklerin kültürü ile konur. Alınan örnekler şunlar olabilir:

• İdrar
• Vajinal akıntı
• Rahim ağzı (endoservikal) sürüntüsü
• Ağız içinden sürüntü
• Boğaz sürüntüsü
• Rektal sürüntü

Klamidya enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?

Klamidya bir bakteri olduğu için tedavide antibiyotik kullanılır. Klamidyanın duyarlı olduğu antibiyotikler ağızdan alınan formlardadır. Enfeksiyonun tekrarlamaması için tedavi süresine uyulması gerekir.

Klamidya tanısı aldıysanız son 3 ay içinde cinsel ilişkiniz olduğu kişi/kişilere haber vermelisiniz. Bu kişi/kişiler şikayet olmasa da enfekte olabileceklerinden testleri yapılmalı ve gereğinde tedavi edilmelidir.

Klamidya partnerinize tedavi sırasında bile bulaşabilir. Bu yüzden siz ve partneriniz tedavi boyunca cinsel temastan uzak durmalısınız.

Çoğu kişi tedavi olduktan sonra tekrar enfeksiyon kaptığı için hiçbir şikayete gerek olmadan 3 ay sonra kontrol kültürü alınması gerekir.

Klamidya enfeksiyonu tedavi edilmezse ne olur?

Klamidya enfeksiyona bağlı gelişen komplikasyonlar, bu enfeksiyonun en çok korkulan ve ciddi sorunlar oluşturan yönüdür. Bu sağlık problemleri, hiçbir şikayeti olmamış kişilerde de gelişebilir. İyi olan taraf, düzenli klamidya enfeksiyon taraması ve geçikmeden uygulanan tedavi ile çoğunun önlenebilmesidir.

Tedavi edilmeyen klamidya enfeksiyona bağlı uzun dönemde gelişen komplikasyonlar şunlardır:

• Pelvik enflamatuar hastalık: Bakteriler rahim ağzından rahime ve oradan da tüplere ve yumurtalıklara geçerek yaygın pelvik enflamasyona neden olur. Yaklaşık tedavi edilmeyen klamidya enfeksiyonlarının %10 – 15’inde akut şikayet veya hiç veya çok az şikayetin olduğu subakut tablo görülür. Karın, kasık veya bel ağrısı yanında ateş, üşüme, titreme ve alt karın bölgesinde hassasiyet görülebilir.
• Kronik pelvik ağrı: Pelvik enflamatuar hastalık gelişenlerin %30’unda görülen bir şikayettir.
• İnfertilite: Pelvik enflamatuar hastalık gelişenlerde tüpler etrafında yapışıklıklar ve tüplerde hasarlanma oluşarak hareketleri kısıtlanır. Bu da spermlerin yumurtaya ulaşıp döllemesine engel olur. Yine, pelvik enflamatuar hastalık gelişenlerin %20’sinde infertilite şikayeti vardır.
• Dış gebelik: Pelvik enflamatuar hastalığa bağlı tüpler etrafında gelişen yapışıklıklar ve tüplerin içinde gelişen hasarlanma sonucu dış gebelik oranları artar.
• Gebelik komplikasyonları: gebelik öncesi tedavi edilmeyen klamidya enfeksiyonuna bağlı oluşabilecek sorunlar erken doğum, fetusta gelişme geriliği ve düşük doğum tartısıdır. Ayrıca, ölüdoğum riski %40 artar. Doğum sonrasında ise rahim enfeksiyonu (endometrit) riski artar.
• Yenidoğanda komplikasyonlar: Vajinal doğum sırasında bebeğe bulaşan klamidya yenidoğanda 2 enfeksiyon riskini arttırır:
  • Konjunktivit (oftalmiya neonatorum): Tedavi edilmemiş klamidya enfeksiyonlu anneye doğanların %40’ında görülür. Doğumdan sonraki ilk 10 gün içinde gözde şişme, kızarma ve sarı akıntı görülür.
  • Akciğer enfeksiyonu (pnömoni): Daha nadir görülen bir enfeksiyondur. Tedavi edilmemiş klamidya enfeksiyonlu anneye doğanların % 3 – 16’sında görülür. Doğumdan sonraki 4-12 hafta içinde öksürük ile başlar.
• Rektal skar dokusu (yara) ve fissür (çatlak): Nadiren rektum enfeksiyonun (proktit) neden olduğu durumlardır.
• HİV: Tüm CTBH’larda HİV’e yakalanma riski artar. Ancak klamidya enfeksiyonu için bu risk 2 kat daha fazladır çünkü:
  • Klamidyanın neden olduğu genital bölge enflamasyonu, yüzey koruyucu dokunun bütünlüğünü bozarak, HİV’in direk dokulara temas ederek kan ve lenf sistemine bulaşmasını kolaylaştırır.
  • Aktif klamidya enfeksiyonu, genital bölgede HİV’in viral aktivitesini arttırır. Bu durumda kanda HİV testi negatif olsa da vajinal sürüntüde HİV pozitiftir.
• Lenfogranuloma venerum: daha az rastlanan klamidya tipleri ile oluşan ağır bir tablodur. Bazen sfiliz ile karıştırılan bu hastalıkda sistemik şikayetlere eşlik eden lenf düğümlerinde büyüme görülür. Tedavisi çok daha uzun süren bir sendromdur. Etkene maruz kaldıktan 1-2 hafta sonra genital bölgede beliren ele gelen kitle ağrılı ülsere dönüşür. Grip benzeri tablo ve lenf düğümlerinde şişlik bunu izler.

Gebe kalmak istersem ne yapmalıyım?

Gebe kalmak istiyorsanız ve klamidya enfeksiyonu olduğunuza dair şüpheniz varsa korunmayı bırakmadan önce test yaptırıp tedavi olmalısınız. Tüm gebelerin ilk gebelik muayenesinde klamidya tarama testi istenmektedir. Riski yüksek gebelerde 3. trimesterde klamidya tarama testi tekrarlanır. Gebelik öncesi veya sırasında saptanıp tedavi edilen klamdiya enfeksiyonlarında bu duruma bağlı gebelik ve yenidoğan komplikasyonları gelişmez. Kasıklardaki lenfatik sistem hasarı, yıllar sonra komplikasyonlara neden olabilir.

Klamidya enfeksiyonundan nasıl korunabilirim?

Klamidya hiçbir şikayete neden olmadan çok ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Klamidya enfeksiyonuna karşı bağışıklık oluşmadığından tekrar enfeksiyon mümkündür. Bu yüzden düzenli tarama hem enfeksiyon hem de komplikasyonlarından korunma açısından çok önemlidir. Klamidya enfeksiyonundan korunmak için yapılması önerilen uygulamalar şunlardır:

• Cinsel ilişkide bulunmamak
• CTBH’lar konusunda yeterli ve doğru bilgi sahibi olmak
• Yaşam boyu cinsel partner sayısını sınırlı tutmak
• Cinsellik yaşamadan önce partnerinizle cinsellik, korunma, CTBH açısından açıkça konuşmak ve CTBH’lar için test yaptırmak
• CTBH’lar açısından testleri negatif olan partneriniz ile uzun süreli, monogamik bir ilişkiniz yoksa her zaman cinsel ilişki sırasında lateks kondom kullanmak
• Siz veya partnerinizde akıntı, kaşıntı, idrar yaparken yanma gibi CTBH şüphesi uyandıran şikayet varsa ilişkiden kaçınmak
• Düzenli tarama testi yaptırmak:
  • < 25 yaş altında ve cinsel aktif hayatınız varsa yılda bir klamidya taraması yapılması
  • >25 yaşında cinsel aktif hayatınız var ve risk faktör taşıyorsanız yılda bir klamidya taraması yapılması
• Vajinal duştan kaçınmak
• Gebelik öncesi gonore saptanırsa tedavi olmak
• İlk gebelik muayenesinde gonore için tarama testi yaptırmak. Tarama testini 3. trimesterde tekrarlamak

Sunum için lütfen tıklayın.