Rahim İçi Araç Nedir?
Rahim İçi Araç (RİA) (spiral) en güvenilir ve etkin doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Doktor tarafından, vajen ve rahim ağzından geçilerek rahim içine yerleştirilen, T şeklinde, ufak bir alettir. Bükülebilen plastikten yapılan bu aletlerin rahim ağzından dışarı sarkan iki ince plastik ipi bulunur. Çıkartmak için bu iplerden tutup çekilirler.
Doğum kontrol yönteminden başka, yoğun ve şiddetli adet kanaması olanlarda tedavi için de kullanılırlar.
Kaç Tip Rahim İçi Araç Vardır?
Türkiye’de iki tip RİA vardır:
- Bakırlı RİA: Piyasada 5 ve 10 yıl rahim içinde kalabilen bakırlı spiraller bulunur.
- Progesteron Salan RİA: Türkiye’de bir marka bulunur. 5 yıl için yeterli hormon içerir. Hem gebelikten korur hem de şiddetli adet kanamalarını tedavi eder.
Rahim İçi Araç Gebelikten Nasıl Korur?
Bakırlı spiraller yabancı cisim reaksiyonu yaparak rahim ağzı salgısını sperm hareketliliğini azaltacak şekle dönüştürür ve rahim döşemesini döllenmiş yumurtanın yuvalanmasına uygun olmayan hale dönüştürür.
Hormonlu spiral ise içerdiği progesteron ile döllenmeyi engeller ve rahim döşemesini inceltir.
Rahim İçi Araçların Anatjaları Nelerdir?
Rahim içi araçların yararları şunlardır:
- Çok etkin doğum kontrolü sağlarlar. Doğru yerleştirildiklerinde gebelikten koruma oranı %99’dur. Takıldıktan sonraki ilk bir yılda gebe kalma oranı < %1’dir.
- Uygulandıktan hemen sonra koruyuculuğu başlar.
- Bir kere taktırmak yeter. 5 yıl gebelikten korurlar.
- Kesin gebelik olmaması şartı ile istenilen her zaman uygulanabilirler.
- Yan etkileri azdır.
- Bakırlı spirallerde sivilce, baş ağrısı, memede hassasiyet gibi hormonal yan etkiler görülmez.
- Ağızdan alınan ilaçlarla etkileşimleri yoktur.
- Östrojen içermedikleri için bu hormonu kullanamayan veya kullanmak istemeyenler için uygundur.
- Hormon içeren spiral adet miktarını ve sancısını da azaltır.
- Gebe kalmak istediğiniz anda çıkarttırmanız yeterlidir.
- Süresi kadar kullanırsanız daha ucuza malolur.
- Cinsel hayatınızı olumsuz etkilemez.
- Rahim ağzı kanserini önlediklerine dair kanıt vardır.
Rahim İçi Araçların Yan Etkileri Nelerdir?
Rahim içi araçların yan etkileri şunlardır:
- Cinsel temasla bulaşan hastalıklara karşı korumazlar.
- Düşme riski az da olsa vardır. Özellikle takıldıktan sonraki ilk bir yıl içinde, çoğunlukla adet kanaması sırasında düşerler.
- Sadece doktor tarafından uygulanabilir.
- Vajinal veya servikal enfeksiyonuz varsa bunlar tedavi edilmeden RİA uygulanmazlar.
- Az da olsa ilk uygulanma sonrası enfeksiyon riski vardır.
- Bakırlı olanlar özellikle ilk 3-6 ay kanama miktarı, süresi ve adet sancısı artabilir. Ara kanama veya lekelenme olabilir.
- Progesteron içeren RİA’lar başağrısı, bulantı, duygulanım bozukluğu (depresyon) ve memede hassasiyet görülebilir. Ayrıca, adet kanama miktarını iyice azaltıp kesebilir. Bazı kadınlar bunu istemeyebilir.
- Çıkartıldıktan hemen sonra gebe kalınabilir. O yüzden öncesinde başka bir yöntem başlanmalıdır.
Kimler İçin Rahim İçi Araç Uygun Olmayabilir?
Doktorunuz detaylı bir öykü ve muayeneden sonra spiralin sizin için uygun olup olmadığını söyleyecektir. Çoğu kişi için uygulanabilen bir doğum kontrol yöntemidir. HIV pozitif kişiler bile kullanabilir.
Şu durumlarda uygulanmamalıdır:
- Gebelik şüphesi
- Tedavi edilmemiş vajinal, rahim ağzı veya cinsel temasla bulaşan hastalık
- Rahim veya rahim ağzı sorunu (yapısal, enfeksiyöz, prekanseröz)
- Açıklanamayan ilişki sonrası kanama veya ara kanama
Dış gebelik öyküsü veya yapay kalp kapağı olanlar önceden mutlak doktorlarına danışmalıdır.
Hangi Rahim İçi Araç Tercih Edilmeli?
Sizin için uygun olanı doktorunuza danışarak karar verebilirsiniz. Bakırlı RİA’lar şu kişiler için daha uygundur:
- Hormon kullanmak istemeyenler
- Adet miktarınızda belirgin azalma, kesilme veya ara kanama gibi çok büyük bir değişiklik istemeyenler
Progesteron içeren RİA ise şu durumlarda daha uygundur:
- Ağrılı, yoğun veya uzun adet kanaması varsa
- Adet kanamasına bağlı kansızlık varsa
Rahim İçi Araç Nasıl Uygulanır?
Poliklinik şartlarında doktorunuz tarafından rahim içi araç yerleştirildi. Önce jinekolojik muayene yapılır. Rahim ağzı veya vajinal enfeksiyon varsa önce tedavi edilir. Rahim yapısında uygulamaya engel anatomik bir sorun var mı? bakılır. İşlem sırasında biraz rahatsızlık ve hafif kramp tarzında ağrı hissedilir. İstenirse lokal anestezi uygulanabilir. Daha önce doğum yapmamışlarda şikayetler daha fazla olabilir. Kramp tarzında ağrı birkaç gün sürebilir. Gerekirse ağrı kesici kullanılabilir. Mutlaka 3-6 hafta içinde ultrason kontrolü gerekir.
Rahim İçi Araç Ne Zaman Uygulanabilir?
Doktorunuz tarafından bir sakınca olmadığı saptandığında spiral her zaman uygulanabilir.
Doğumdan sonra ise en az 4 hafta beklenmelidir. Anne sütüne bir etkisi olmaz.
Düşük veya kürtajdan hemen sonra da uygulanabilirler. Ama, enfeksiyon riski bu durumda daha fazladır.
Rahim İçi Araçı Ne Olursa Kontrol Ettirmem Gerekir?
Şu şikayetler varlığında hemen doktora başvurmalısınız:
- Şiddetli alt karın ağrısı
- Adet gecikmesi varsa
- Adet kanaması normalden farklı ise
- RİA’nın düştüğünü düşünüyorsanız
- İlişki sırasında partneriniz spirali hissediyorsa
- Vajinal akıntı karakterinde, renginde veya kokusunda değişiklik olursa
- Açıklanamayan ateş varsa