Doğumsal yapısal anomali ne demektir?
Doğumsal yapısal anomali, doğumda var olan yapısal bir bozukluktur. Bunların bir kısmı doğumda hemen gözlenir, fazla parmak gibi. Bazılarını saptamak için özel testler gerekir, işitme bozukluğu gibi. Bazıları ise ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar.
Neler doğumsal yapısal anomaliye neden olur?
Bazı doğumsal yapısal anomaliler ebeveynlerden çocuklarına aktarılan genlerden kaynaklanır. Diğerleri kromozomlara bağlı sorunlardan kaynaklanır. Küçük bir kısmı ise ilaçlar, enfeksiyon ajanları ve kimyasallara maruziyet sonucu gelişir. Ancak, büyük çoğunluğunun nedeni bilinmemektedir.
Gebelik öncesi veya gebelik sırasında doğumsal yapısal anomali riskini azaltmak için ne yapılabilir?
Birçok anomali önlenemez çünkü nedenleri bilinmemektedir. Çok az bir kısmı için şu önlemler alınabilir:
Gebelik öncesi doktorunuzu görün, risklerinizi bilin, folik asid 400 mgr/gün alın, normal kiloda kalın, ilaçları dikkatli kullanın, sağlık sorunlarınızı gebelik öncesi halledin, alkol ve uyuşturucu madde kullanmayın, enfeksiyonları önleyin, bilinen zararlı ajanlardan (kurşun, civa gibi) uzak durun.
Gebelik öncesi danışmanlık neden gereklidir?
Gebelik öncesi danışmanlık gebelikte oluşabilecek sorunlar için risk faktörlerinizi belirlemek, sağlıklı beslenme ve egzersiz için öneri almak, farkında olmadığınız bir sağlık sorununu saptayıp doğru yönetmek, varolan tibbi hastalıklarınızı ise kontrol altına almak için çok önemlidir. Gebelikte sorun çıkaracak enfeksiyon hastalıkları açısından gerekirse aşılanmanız sağlanır. Folik asid 400 mgr/gün başlanır. Aile öyküsü ile genetik hastalık şüphesi oluşursa incelemesi yapılır, bebeğinize geçirebileceğiniz bir genetik hastalık için partnerinizin taşıyıcılık durumu saptanır.
Doğumsal yapısal anomali riskini neler arttırır?
İleri anne yaşı, kişisel yada ailesel doğumsal yapısal anomalili doğum öyküsü, anomalili doğum öyküsü, gebe kalmadan hemen önce veya sonra ilaç kullanımı, diyabet, obezite, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı bu risklerdir. Bu risklerle ilgili gerekli danışmanlık, önlem alınır.
Gebelik öncesi hangi vitamin kullanılmalı?
Besinsel olarak eksikliğine bağlı doğumsal yapısal anomaliye neden olduğu bilinen tek vitamin folik asittir. Nöral tüp defekti denen anomalilerin %85’i bu vitamin eksikliğine bağlıdır. En az 400 mgr/gün 3 ay önce alınmalıdır.
Gebelik sırasında ilaç kullanımı ile ilgili bilinmesi gerekenler nedir?
Birkaç ilaç doğumsal yapısal anomaliye yol açar. İlaç kullanmanız gereken durumlarda doktora gebelik istediğinizi söylemelisiniz. Sık kullanılan ağrı kesiciler, vitaminler, bitkisel takviyeler ve cilt kremleri de dikkatli kullanılmalıdır.
Gebelikte obezite ne gibi sorunlar çıkarabilir?
Vücud kütle indeksi ≥ 30 olanlar obez kabul edilir ve normal kilolulara göre doğumsal yapısal anomali riskleri artmıştır. En sık nöral tüp defekti, kalp anomalisi ve yarık damak görülür. Gebe kalmadan önce normal kiloya inmek gerekir.
Varolan sağlık sorunları neden gebelik öncesi önem kazanır?
Diyabet, yüksek tansiyon, epilepsi gibi bazı sağlık sorunları doğumsal yapısal anomali riskini arttırır. Bu yüzden diyet, yaşam tarzı, ilaç gibi konularda ilgili düzenlemeler yapmalı, en ideal koşullar sağlanarak gebe kalınmalıdır.
Alkolün ne gibi yan etkisi vardır?
Alkolün özellikle neden olduğu ‘Fetal alkol spektrum bozuklukları’ olarak adlandırılan tablo vardır. Bunlar yaşam boyu etkili fiziksel, davranışsal ve öğrenme bozukluğu sorunlarıdır. Bunların hepsi %100 alkolden uzak durarak önlenebilir.
Dikkat edilmesi gereken enfeksiyonlar nedir? Bunlardan gebelikte nasıl korunulur?
Bazı enfeksiyonlar gebelikte geçirilirse doğumsal yapısal anomali ve diğer başka sorunlara neden olabilir.
Rubella (Kızamıkcık) hafif döküntü ve hafif ateş nedeni olan viral bir enfeksiyondur. Gebelikte düşük, sağırlık, kalp anomalisi ve körlük nedenidir. Aşısı vardır. Aşınız yok ya da doğal bağışıklık kazanılmamışsa gebelik öncesi yapılmalı ve bir ay gebelikten korunmalıdır.
Toksoplazmozis toprakta yaşayan bir parazit kaynaklıdır. Çiğ ya da az pişmiş et, iyi yıkanmamış sebze veya hayvan feçesi, özellikle sokak kedilerininki, ile bulaşır. Gebelikte ilk defa enfekte olursanız bebeğinize geçme riski vardır. Yapısal anomali, sağırlık, körlük ve zeka düzeyi düşüklüğüne nedendir. Etleri iyi pişirmek, sebzeyi iyice yıkamak, bahçe ile uğraşırken eldiven giymek ve kedi pisliğinden uzak durmak gerekir.
Cinsel temasla bulaşan hastalıklarda özellikle sfiliz yapısal anomali, ölü doğum, körlük, sağırlık nedenidir. Gebelikte taranır. Varsa önceden tedavi edilmelidir.
Sitomegalovirüs (CMV) sık rastlanan virüs enfeksiyonudur. Çoğunda ciddi bir sorun görülmez. Gebelikte ilk defa enfekte olunursa bebeğe geçebilir. Az sayıda gebede zeka düzeyi düşüklüğü, sağırlık ve körlük gelişir. Yayılma yolu enfekte çocuğun idrarı veya diğer vücud salgılarıdır. Çocuklarla çalışanların özellikle eldiven giyerek kendilerini korumaları gerekir. Ayrıca elleri sık sık yıkamalıdırlar.
Zararlı ajanlara maruziyetten nasıl korunulur?
Cıva balıklardan alınır. Derin deniz balıklarında, örneğin, kılıç balığı, tunada çoktur. Kurşun da zararlıdır. Eski boya, inşaat malzemeleri ve kalitesiz takılarda bulunur. Yüksek doz A vitamini (>10.000 IU/gün) yapısal anomali nedenidir.