ACİL DOĞUM KONTROLÜ NEDİR?

Korunmasız ilişkiden sonra gebe kalma riskini azaltmak için kullanılan yöntemler ‘Acil Doğum Kontrol’üdür.  Kullanıldıkları durumlar yukarıda sıralanmıştır. 

ACİL DOĞUM KONTROL YÖNTEMLERİ GEBELİĞİ NASIL ÖNLER?

Acil doğum kontrol yöntemleri düşüğe neden olarak gebeliği önlemez. Düşük ancak varolan bir gebelik durumunda söz konusudur. Bu yöntemler, gebeliğin oluşmasını engeller. O yüzden, korunmasız ilişkiden hemen sonra kullanılırsa etkinlerdirler.  Acil doğum kontrol yöntemlerine başvurulduğu sırada farkında olunmayan bir gebelik durumu varsa zaten etkin olmaları mümkün değildir.   

KAÇ TİP ACİL DOĞUM KONTROL YÖNTEMİ VARDIR?

İki tip yöntem vardır.

1. Bakırlı olan rahim içi araç
2. Ertesi gün hapları

Üç tip de ertesi gün hapı vardır:

1. Levonorgestrel içerenler
2. Ulipristal asetat içeren
3. Normalde kullanılan doğum kontrol hapları (kombine ilaçlar): Farklı dozları, doktor yönetimi altında acil kontrasepsiyon olarak kullanılabilir. Ancak bunları acil amaçla daha yüksek dozlarda almalısınız. Diğer ertesi gün haplarına göre daha az etkindirler ve daha fazla bulantı yapabilirler. Kaç gün ve kaç tane almanız gerektiğini doktorunuza danışmalısınız.

EN ETKİN ACİL DOĞUM KONTROL YÖNTEMİ NEDİR

Etkinlik sırasına göre:

1. Bakırlı rahim içi araç
2. Uygun şekilde alındığında ulipristal
3. Levorgestrel içerenler
4. Kombine doğum kontrol hapları

BAKIRLI RAHİM İÇİ ARAÇ NASIL ETKİ EDER?

Temel etki mekanizması, spermin yumurtayı dölleme kapasitesini azaltmaktır. Ama, rahim içi dokuyu da döllenme olsa bile yuvalanmaya uygun olmayan bir ortama dönüştürür. Korunmasız ilişkiden sonraki ilk 5 gün içinde takılmalıdır. Uygulandıktan sonra etkinliği 5 yıl devam ettiği için uzun etkili bir yöntem olarak kabul edilmelidir. Gebe kalmak istediğiniz zaman çıkartılabilir.

BAKIRLI RAHİM İÇİ ARAÇIN YAN ETKİSİ VAR MIDIR?

Uygulandıktan sonraki birkaç ay boyunca adet miktarı ve sancısı artabilir. Ağrı kesiciler adet sancısı için kullanılabilir. Bazen kanama şiddetini azaltmak için ağızdan ilaç tedavisi gerekebilir. Her iki yan etki de bir yıl içinde azalarak geçer.

ERTESİ GÜN HAPLARI NASIL ETKİ EDER?

Ulipristal—Yumurtlamayı geciktirerek etkin olduğu düşünülmektedir. Korunmasız ilişkiden sonraki ilk 5 gün içinde alınırsa, etkinliğinden hiçbirşey kaybetmeden etkilidir.

Levonorgestrel içerenler—Yumurtlamayı baskıladığı yada geciktirdiği düşünülmektedir. Korunmasız ilişkiden hemen sonra alındığında en etkindir. İlk 3 gün içindeki etkinliği, 3-5. günlerde alındığındakinden daha fazladır.

Kombine doğum kontrol hapları - Bu haplar da yüksek dozda kullanılınca yumurtlamayı geciktirerek etkinlik gösterir. Korunmasız ilişkiden sonraki ilk 5 gün içinde alınmalıdırlar. Genellikle 1 gün, sabah 2, akşam 2 tablet alınarak kullanılır. Ancak her ilaç için alınacak dozu doktora danışmakta fayda vardır. 

ERTESİ GÜN HAPLARI NE KADAR SIK KULLANILABİLİR?

Ertesi gün hapları bir adet döneminde bir kereden fazla kullanılabilir. Ancak hiçbir zaman uzun dönemli bir yöntem olarak düşünülmemelidir. Adı üstünde sadece acil bir yoldur. Diğer modern korunma yöntemleri kadar asla etkin değillerdir. Yan etkileri kombine doğum kontrol haplarından çok daha fazla ve ciddidir.

ERTESİ GÜN HAPLARININ YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Doğum kontrol haplarından çok daha fazla ve şiddetli yan etkileri vardır. Bunlar yukarıda görülmektedir. Beklenilen adetiniz gecikebilir. İlacı aldıktan sonraki hafta veya ay boyunca düzensiz kanama veya lekelenme olabilir. Bu durum kendiliğinden geçer.

Kilolularda  (>75 kilo) hapların etkinliği azalır. Bu kişilerde bakırlı rahim içi araç daha uygundur.

ERTESİ GÜN HAPINDAN SONRA NASIL KORUNMALIYIM?

Doğum kontrol hapını peşpeşe unutma nedeniyle levonorgestel içeren ertesi gün hapı aldıysanız doğum kontrol hapınıza hemen devam edebilirsiniz. Ulipristal kullandıysanız en erken 5 gün sonra doğum kontrol hapına devam edebilirsiniz. Kutu bitene kadar kondom da kullanmalısınız.

Hormonal bir yöntem başlamak için levonorgestel içeren ertesi gün hapından hemen sonra, ulipristal kullandıysanız en az 5 gün beklemelisiniz.  Bir sonraki adetinize kadar da kondom kullanmalısınız.

NE ZAMAN GEBELİKTEN ŞÜPHELENMELİYİM?

Beklediğiniz adet tarihinden 1 hafta sonra hala adet görmemişseniz gebelik testi yaptırmalısınız. Zaten gebe iseniz bu ilaçların insanlarda bir yan etkisi görülmemiştir.

Bu yöntemlerin cinsel temasla bulaşan hastalıklardan korumadığını unutmayınız.